ΛΟΓΟΣ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΕΙΣ ΤΑ ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
ΗΛΙΑ ΜΗΝΙΑΤΗ(1669-1714)
ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΕΡΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ
«Καὶ εἶδον, καὶ ἰδοὺ πλήρης δόξης ὁ Οἴκος Κυρίου». (Ἰεζεκ. Κεφ. μα’)
Ἰδοὺ ἡ μεγαλύτερα θυσία, ὅπου νὰ ἔγεινε πρὸς τὸν Θεόν, ἀφοῦ ἐκτίσθη ὁ κόσμος. Μαρία, ἡ ἀειπάρθενος κόρη, εἰς τὴν ἡλικίαν τριῶν χρόνων προσφέρεται νὰ ἀφιερωθῆ πρὸς τὸν Κτίστην, εἰς τὸν ναὸν τῆς Ἱερουσαλήμ. Καθὼς δὲν ἐστάθη ἄλλο ἕνα τελειότερον πράγμα, ἔτσι δὲν ἐστάθη ἄλλη μία τιμιωτέρα προσφορὰ καὶ εἰς τὸν Θεὸν πλέον εὐπρόσδεκτος.
Ὅθεν, ὅταν ἐγὼ μὲ εὐλαβητικὴν θεωρίαν στοχάζομαι τὴν σεβάσμιον ταύτην εἴσοδον, φαίνεται μοὶ νὰ βλέπω ἔνδοξον ἀληθινὰ καὶ λαμπρᾶν πανήγυριν ἐδῶ κάτω εἰς τὴν γῆν, μέσα εἰς τὴν ἁγίαν πάλιν ἂλλ’ ὅμως καὶ ἄλλην ἐνδοξοτέραν καὶ λαμπροτέραν φαντάζομαι ἐκεῖ ἐπάνω εἰς τὸν οὐρανόν, μέσα εἰς τὸν παράδεισον.
Βλέπω ἐδῶ νὰ προπορεύωνται λαμπαδηφόροι παρθένοι, πανηγυρίζουσαι χαρμασύνως τὴν ἀειπάρθενον καὶ ἐκεῖ ἀστραπομόρφων ἀγγέλων ταξιαρχίαι νὰ χορεύουσιν, ὑμνολόγουσαι φαιδρῶς τὴν ἐν σώματι καθαρωτέραν τῶν Ἀσωμάτων.
Ἐδῶ ὁ μέγας ἀρχιερεὺς ἁπλώνει τὰς εὐλαβητικᾶς χείρας καί, θεία ἐπιπνοία ἐμφορηθεῖς, εἰσάγει μέσα εἰς τὰ ἅγια των ἁγίων τὴν ἔμψυχον κιβωτὸν τοῦ ἁγιάσματος καὶ εἰς τὸν ἴδιον καιρὸν ἀνοίγει τοὺς μακαρίους κόλπους ὁ προαιώνιος πατὴρ καὶ δέχεται ἐκ δεξιῶν του θρόνου τῆς θείας μεγαλειότητος τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ τὴν προορισθεῖσαν μητέρα.
Διπλὴ εἶναι ἡ εἴσοδος τῆς κεχαριτωμένης Θεοπαιδός· μία μὲν ὁρατὴ ἐδῶ εἰς τὸ ἱερόν, καὶ ἄλλη νοερὰ ἐκεῖ εἰς τὰς λαμπρότητας τῶν ἁγίων καὶ διὰ τοῦτο, ἐδῶ πλήρης θείας φωτοφανείας ἀκτινοβολεῖ ὁ ναὸς τοῦ Σολομῶντος, καὶ ἐκεῖ διπλοῦν ἀστράπτει τῆς τρισηλίου θεαρχικῆς αἴγλης τὸ τρισόλβιον φῶς· ὅθεν ἴσως εἰς τοῦτο ἀφεώρα ὁ Ἰεζεκιήλ, ὅταν ἔλεγεν «καὶ εἶδον, καὶ ἰδοὺ πλήρης δόξης ὁ οἶκος Κυρίου»· ὁ οἶκος Κυρίου, καὶ ἐπίγειος δηλαδὴ καὶ οὐράνιος.
Ὅμως ἐγώ, φιλέορτοι ἀκροαταί, δὲν θέλω σήμερον νὰ στοχασθῶ ἄλλο, οὔτε εἰς τὴν γῆν οὔτε εἰς τὸν οὐρανόν, παρὰ αὐτὴν τὴν θοοχαρίτωτον Κόρην, τὴν ὁποίαν, βλέποντας νὰ ἐμβαίνη εἰς τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ, τὴν στοχάζομαι ἀληθινὰ ἕνα ἔμψυχον ναὸν τῆς Θεότητας, περὶ τοῦ ὁποίου ἠμπορῶ νὰ εἰπῶ ἀρμοδιώτερον «καὶ εἶδον, καὶ ἰδοὺ πλήρης δόξης ὁ οἶκος Κυρίου».
Καὶ ὁ ναὸς τοῦ Σολομῶντος καὶ ὅ,τι εὐρίσκετο μέσα εἰς τὸν ναὸν ἱερὸν καὶ σεβάσμιον, ὅλα ἦτον τύπος τῶν προνομίων τῆς παρθένου Μαρίας, ἡ ὁποία ἀληθινὰ εἶναι ναὸς ἔμψυχός του Θεοῦ.
Καὶ πρώτον μὲν αὐτὸς ὁ Σολομῶν, ὁπού μεθερμηνεύεται βασιλεὺς εἰρήνης, ὁ κτίστης τοῦ ναοῦ, εἰς τοῦ ὁποίου τὴν οἰκοδομὴν ἔβαλεν ὅλον του τὸν πλοῦτον καὶ σοφίαν, διὰ νὰ κάμη τὸ μεγαλοπρεπέστατον καὶ ὡραιότατον ἔργον, ὁπού νὰ ἐφαίνετο εἰς τὴν γῆν, εἶναι εἰκὼν τοῦ οὐρανίου δημιουργοῦ καὶ παμβασιλέως Θεοῦ, ὁπού λέγεται ἐν ταῖς Γραφαῖς «ἄρχων εἰρήνης», ὁπού, δὰ νὰ πλάση τὴν παρθένον Μαρίαν, ἐπεχειρίσθη ὅλον τὸν πλοῦτον τῆς θείας τοῦ παντοδυναμίας, τῆς θείας τοῦ σοφίας, τῆς θείας τοῦ ἀγαθότητος, διὰ νὰ κάμη τὸ τελειότερον καὶ εὐγενέστερον ποίημα εἰς τὴν φύσιν τῶν ὄντων.
Αὐτὴ ἡ Παρθένος τὸ ὁμολογεῖ: «ἐποίησε μοὶ μεγαλεία ὁ δυνατός· ἐποίησε κράτος ἐν βραχίονι αὐτοῦ»· ὁπού θέλει νὰ εἰπῆ: διὰ νὰ τὴν πλάση ὁ Θεός, ἔκαμε τόσον, ὅσον ἐδύνατο νὰ κάμη ἕνας Θεὸς παντοδύναμος. Τὴν ἔπλασε μὲ ἕνα κάλλος σωματικόν, ὁπού παραβαλλόμενον, αὐξάνει πολὺ αὐτὸ τὸ κάλλος τῶν ἄυλων πνευμάτων. Μὲ μίαν ψυχήν, σκεῦος δεκτικὸν ὅλων ὁμοὺ τῶν ὑπερφυῶν χαρισμάτων τοῦ πνεύματος·
Μὲ ἕνα νοῦν, φωτισμένον πρὸς τὴν γνῶσιν τῆς ἀληθείας, μὲ ὄλας τὰς ἀκτίνας τῶν θείων ἐκλάμψεων. Μὲ θείαν θέλησιν, ἀναμμένην πρὸς τὴν ἔφεσιν τοῦ ἀγαθοῦ, μὲ ὄλας τὰς φλόγας τοῦ θείου ἔρωτος, ὁπού ἐστάθη ἀκατάπαυστα ἐνεργοῦν καὶ συνεργοῦν τὸ πανάγιον Πνεῦμα. Ὁ Ἱερὸς Αὐγουστίνος ὀνομάζει τὴν πλάσιν τῆς παρθένου: «ἔργον ἀϊδίου βουλῆς».
Πράγμα ἐξαίσιον ἐστάθη εἰς τὴν οἰκοδομὴν τοῦ ναοῦ διατὶ λέγει «καὶ ὁ οἶκος ἐν τῷ οἰκοδομεῖσθαι αὐτόν, λίθοις ἀκροτόμοις ὁλοκλὴροῖς ὠκοδομήθη καὶ σφύρα καὶ πέλεκυς καὶ πᾶν σκεῦος σιδήρου οὐκ ἠκούσθη», καὶ τὰ ἑξῆς. Ἀλλὰ διατὶ τόση ἔξοδος καὶ τόση ἐπιμέλεια εἰς τὴν οἰκοδομήν; διατί· καὶ τὰ ἑξῆς.
Ἀλλὰ πλέα ἐξαίσιον πράγμα ἐστάθη εἰς τὴν Παρθένον, ἡ ὁποία, ἐπειδὴ καὶ ἔμελλε νὰ εἶναι (καθὼς ψάλλει ἡ Ἐκκλησία) ὁ καθαρώτατὸς ναὸς τοῦ Σωτῆρος, τὸ ἱερὸν θησαύρισμα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, τὸ κατοικητήριον τῆς σεσαρκωμένης Θεότητος, τὸ ἔμψυχον παλάτιον τοῦ οὐρανίου Βασιλέως, ἦτον καὶ κατὰ τὸ σῶμα καὶ κατὰ τὴν ψυχήν -λεγει ὁ θεολόγος- προετοιμασμένη, προκαθαρμένη, τετελειωμένη, κεχαριτωμένη.
«Ἄνθρωπος Θεὸς κυηθεῖς ἐκ Παρθένου, καὶ ψυχὴν καὶ σάρκα προκαθαρθείσης τῷ Πνεύματι»· εἰς τρόπον ὅτι ἡ Παρθένος Μαρία, ὅταν ἔγεινεν ἀπὸ τὸν Θεόν, ὑπερέβη τὴν φύσιν τοῦ νόμου, καὶ ὅταν ἐγέννησε τὸν Θεόν, ὑπερέβη τὸν νόμον τῆς φύσεως.
Ἐννέα πράγματα ἦτον μέσα εἰς τὸν ναὸν τοῦ Σολομῶντος, τὰ ἱερώτερα καὶ σεβασμιώτερα· πρώτον ἡ Ἑπτάφωτος λυχνία· δεύτερον ἡ τράπεζα τῆς προθέσεως τῶν ἄρτων τρίτον τὸ χρυσοῦν θυμιατήριον τέταρτον, ἡ στάμνος ἡ χρυσή, ὅπου εἶχε τὸ μάννα· πέμπτον, αἳ πλάκες τῆς Διαθήκης, ὅπου ἦτον γραμμένος ὁ δεκάλογος· ἕκτον, ἡ ράβδος τοῦ Ἀαρῶν, ὅπου ἐβλάστησεν ἕβδομον, ἡ κιβωτός· ὄγδοόν τα Χερουβίμ, ὅπου ἐπεσκίαζον τὸ Ἰλαστήριον καὶ ἔννατον τὰ ἅγια των ἅγιων ὅλα τύπος, ὅλα αἰνίγματα καὶ σκιαὶ τῶν προνομίων τῆς Θεομήτορος.
Αὐτὴ ἦτον ὄντως ἡ ἑπτάφωτος λυχνία τῶν ἑπτὰ χαρισμάτων τοῦ ἁγίου Πνεύματος, μὲ τὰ ὁποῖα ἔλαμπε — λέγει ὁ μέγας Ἀθανάσιος — ἀπὸ τοὺς πρώτους χρόνους τῆς ἡλικίας. Αὐτὴ ἦτον ἡ ζωηφόρος τράπεζα τοῦ ἄρτου τῆς ζωῆς. Αὐτὴ τὸ χρυσοῦν θυμιατήριον ὅπου ἐκράτησεν ἀφλέκτως τὸ πῦρ τῆς Θεότητος. Αὐτὴ ἡ στάμνος ἡ χρυσή, ὁπού ἐβάσταξε τὸ οὐράνιον μάννα. Αὐτὴ ἡ πλάκα, ὁπού ἔφερε σωματούμενον τὸν ἐνυπόστατον Λόγον.
Αὐτὴ ἡ ράβδος, ὅπου ἐβλάστησε παραδόξως τὸ ἄνθος τῆς ἀφθαρσίας. Αὐτὴ ἡ κιβωτός, ὁπού ἔσωσεν ἐκ τοῦ κατακλυσμοῦ τῆς ἁμαρτίας τὸ ἀνθρώπινον γένος. Αὐτὴ τὸ θεῖον ἰλαστήριον, ὁπού ἐπεσκίαζεν, ὄχι τὰ Χερουβίμ, ἂλλ’ αὐτὴ ἡ δύναμις τοῦ Ὑψίστου. Αὐτὴ ἡ θεοδόχος γαστήρ, τὰ ὄντως ἅγια των ἁγίων, ὁπού ἅπαξ εἰσῆλθεν ἀσπόρως καὶ ἐξῆλθεν ἀφθόρως ὁ ἀθάνατος Ἀρχιερεύς, ὅταν ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο.
Καὶ ἰδοὺ ἡ Παρθένος Μαρία, ναὸς ἔμψυχός του Θεοῦ, τὸν ὁποῖον ἐπροεικόνιζε τυπικῶς ἐκεῖνος τοῦ Σολομῶντος· ὅθεν καὶ ἡ δόξα ἐκείνη, ὁπού ἐπλήρωσε μετὰ τὴν καθιέρωσιν τὸν ναὸν τοῦ Σολομῶντος, αἴνιγμα μόνον ἀμυδρὸν ἦτον τῆς ἀπειρουσίου δόξης, ὁπού ἐπλήρωσε τὴν Θεομήτορα, περὶ τῆς ὁποίας προφητικῶς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον προανεφώνησεν «καὶ εἶδον, καὶ ἰδοὺ πλήρης δόξης ὁ οἶκος Κυρίου».
Διατί, τριῶν χρόνων οὖσα ἡ Παρθένος, εἰσῆλθεν εἰς τὸν ναόν, εἰς τοὺς τρεῖς χρόνους, γνωρίζεται τὸ μέγεθος τῆς ἡλικίας τοῦ ἀνθρώπου, ὅστις, ὅσος εἶναι εἰς τοὺς τρεῖς χρόνους, δύο φοραῖς τόσον ἀκόμη αὐξάνει καὶ ὄχι περισσότερον ἢ ὀλιγώτερον τὸ σημειώνει ὁ μέγας Βασίλειος εἰς τὴν ἑξαήμερον: «ὅσος ἐν τῇ τριετία, δὶς τοσοῦτος ἔσται».
Τριῶν χρόνων ἦτον ἡ Παρθένος καὶ εἶχε τόσην ἁγιότητα ὁπού ἐνομίσθη ἀξία νὰ εἰσέλθη εἰς τὰ ἅγια των ἁγίων, ὅπου δὲν εἰσέβαινε τινὰς ἄλλος, παρὰ μόνος ὁ Ἀρχιερεύς, καὶ τοῦτος μίαν φορᾶν τὸν χρόνον λοιπὸν ἀπὸ τοῦτο ἀπεικάζομεν, πὼς ἡ Παρθένος μὲ τὸν καιρὸν ἔμελλε νὰ αὐξήση δύο φοραῖς τόσον ἀκόμη εἰς τὴν ἁγιότητα, ἤγουν, καθὼς οὖσα τριῶν χρόνων ὑπερέβαινεν εἰς τὴν ἁγιότητα ὅλους τους δικαίους καὶ προφήτας καὶ πατριάρχας τοῦ παλαιοῦ νόμου· ἔτσι ἔμελλε νὰ αὐξήση ἄλλο τόσον εἰς τὴν ἁγιότητα, ἄλλο τόσον νὰ ὑπερέβη ὅλους τους Ἀποστόλους καὶ μάρτυρας καὶ ὁσίους καὶ διδασκάλους τῆς Ἐκκλησίας· Καὶ πάλιν ἄλλο τόσον νὰ ὑπερέβη ὅλους καὶ Ἀγγέλους καὶ Ἀρχαγγέλους καὶ Σεραφεὶμ καὶ Χερουβεὶμ τοῦ οὐρανοῦ.
Ὅθεν, ἂν τριῶν χρόνων ἔφθασεν ἕως εἰς τὰ ἅγια των ἁγίων του ναοῦ, ἕως τέλους θέλει φθάσει ἕως εἰς τὰ ἅγια των ἁγίων του παραδείσου. Ἕως δηλαδὴ εἰς αὐτὸν τὸν θρόνον τῆς τρισηλίου Θεότητος. Καὶ ἐδῶ ἀληθινὰ τὴν προεῖδεν ἀνεβασμένην ὁ προφητάναξ Δαυίδ: «παρέστη ἡ βασίλισσα ἐκ δεξιῶν σου»· καὶ τοῦτο εἶναι τὸ σωστὸν μέγεθος τῆς ἁγιότητας, ὁπού ἔλαβεν ἡ Παρθένος, ὁ ἔμψυχος ναὸς τοῦ Θεοῦ πλήρης χάριτος ἐδῶ εἰς τὴν γῆν, πλήρης δόξης εἰς τὸν οὐρανὸν «καὶ εἶδον, καὶ ἰδοὺ πλήρης δόξης ὁ οἶκος Κυρίου».
Ἀλλὰ ἐσύ, δεδοξασμένη Παρθένε, ἐσὺ ἐμβαίνεις σήμερον εἰς τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ, ὁ ἔμψυχος ναὸς τοῦ Θεοῦ· ἐμβαίνεις εἰς τὰ ἅγια των ἁγίων, τὸ ἠγιασμένον σκήνωμα τοῦ Ὑψίστου· ἐμβαίνεις εἰς τὸ ἰλαστήριον τοῦ Κυρίου, ὁ ἱλασμὸς τῶν ψυχῶν ἠμῶν καὶ ἠμεῖς, ὡσὰν αἳ λαμπηδοφόροι Παρθένοι, μὲ καρδίας ἀναμμένος ἀπὸ εὐλάβειαν, σὲ δορυφοροῦμεν νοερῶς καὶ πανηγυρίζομεν ἐν ἀγαλλιάσει πνευματική τα ἔνδοξά σου εἰσόδια.
