Η ΚΟΙΜΗΣΙΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Μεγαλόπρεπα και με μεγάλη κατάνυξη εορτάστηκε η Κοίμηση και η Μετάσταση της Κυρίας Θεοτόκου Μαριάμ σε όλες τις ενορίες και τις Μονές της Εκκλησίας μας. Στον Καθεδρικό Ιερό Ναό Τιμίου Προδρόμου Αθηνών (Ρουφ) ιερούργησε ο Σεβ/τος Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου, Μητροπολίτης Φθιώτιδος κ. Ιγνάτιος. Ο Σεβ/τος κ. Ιγνάτιος κήρυξε καταλλήλως το θείο λόγο για το πάνσεπτο πρόσωπο της Θεοτόκου και την μέχρι σήμερα θαυματουργία και συμπαράσταση στους Χριστιανούς, ως μεσίτρια προς τον Υιό της. Επίσης αναφέρθηκε στο θέμα των νεών Ταυτοτήτων και κάλεσε τους Χριστιανούς να κάνουν καλή χρήση του θεόσδοτου αυτεξουσίου τους, να αρνηθούν να τις παραλάβουν και κυρίως να κάνουν αγώνα αντίσταση ενάντια στην επιβολή τους. Εγγυήθηκε ως Αρχιερέας στην συμπαράσταση των διωκόμενων Χριστιανών, ακόμα και όταν έλθει η δύσκολη ώρα που η Εκκλησία θα καταφύγει στην Έρημο κατά το ιερό βιβλίο της Αποκαλύψεως του Ιωάννου. Τέλος, κάλεσε σε μαζική συμμετοχή στο Συλλαλητήριο κατά των Νέων Ταυτοτήτων, προθαλάμου τσιπαρίσματος, την Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου τ.ε. στην Αθήνα.

Ο Σεβ/τος Μητροπολίτης Μεσσηνίας κ. Ιάκωβος μετέβη- κατόπιν αδεία του Τοποτηρητή Επισκόπου- να τελέσει την εόρτια Θεία Λειτουργία στον πανηγυρίζοντα ιστορικό Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Τυρνάβου Λάρισας. Προσήλθε πλήθος πιστών από όλη τη Θεσσαλία.

Ο Σεβ/τος Μητροπολίτης Αττικής και Μεγαρίδος κ. Κοσμάς ιερούργησε στον ιστορικό Ιερό Ναό της Κοιμήσεως Θεοτόκου στην Ελευσίνα Αττικής, βοηθούμενος υπό του Ιεροδιακόνου π. Αθανασίου. Προσήλθε πλήθος πιστών από την Μητροπολιτική περιφέρεια και την Αθήνα.

Την ίδια μέρα πανηγύρισε η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Ασπροχώματος Καλαμάτας. Ιερούργησε ο Παν/τος Ιερομόναχος π. Αθανάσιος Κιτσαντάς βοηθούμενος υπό του Ιεροδιακόνου π. Χριστοφόρου. Προσήλθε πλήθος πιστών από την Μεσσηνία.

Κατά το Ιεροσολυμίτικο Τυπικό, εόρτασε η γυναικεία Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Μελισσοχωρίου Θήβας της Γερόντισσας Ευφροσύνης. Τελέστηκε, κατά τον Εσπερινό, ο Επιτάφιος και τα ιερά Εγκώμια της Κυρίας Θεοτόκου. Παρόμοια πανηγύρισαν την Κυρία Θεοτόκο οι γυναικείες Ιερές Μονές Αγίας Παρασκευής Χαλκίδας (κατά την παράδοση του Αγιοταφίτου Αγίου Πατρός Ματθαίου) και η Ιερά Μονή Παναγίας Γοργοϋπηκόου Γοργοποτάμου Λαμίας. 

Στην Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Μελισσοχωρίου ιερούργησε ο Παν/τος Ιερομόναχος π. Βησσαρίων Βάλλιος, εφημέριος Θηβών και προσήλθαν πολλοί πιστοί απο τη Βοιωτία.

Την ίδια ημέρα εόρτασαν οι επ' ονόματι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Ιεροί Ναοί στην πατρίδα μας και στο εξωτερικό όπως στην Χώρα Τήνου, Ξηρέϊκα Μεσολογγίου, Πρόδρομο Ημαθίας κι αλλού.

ΣΤΗΝ ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

 Λόγος στην Κοίμηση της Παναγίας Θεοτόκου

Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός

Συνηθίζουν όσοι αγαπούν κάτι υπερβολικά να μιλούν πάντοτε γι’ αυτό, και νύχτα και μέρα να το φαντάζονται με το μυαλό τους. Ας μη μου ζητήσει, λοιπόν, κανείς να εξηγήσω για ποιο λόγο συνέθεσα προς τιμήν της Μητέρας του Θεού μου αυτήν την τρίτη ομιλία, ύστερα από δύο προηγούμενες, σαν ένα δώρο για την κοίμησή της. Γιατί αυτή δεν έχει ανάγκη από τα εγκώμιά μας, αλλά εμείς έχουμε ανάγκη από τη δόξα της. Γιατί πώς να δοξασθεί αυτό που ήδη έχει δοξασθεί; Πώς να φωτισθεί η πηγή του φωτός;

Όμως τι είναι γλυκύτερο από τη Μητέρα του Θεού μου; Αυτή μου αιχμαλώτισε το νου. Αυτή μου έκλεψε τη γλώσσα, αυτήν φέρνω στη φαντασία μου ξυπνητός, αυτήν ονειρεύομαι όταν κοιμάμαι. Αυτή είναι Μητέρα του Λόγου και αυτή κατέστη χορηγός του λόγου. Η κόρη της στείρας που κάνει καρποφόρες τις στείρες ψυχές.

Αυτής την ιερή και θεία μετάσταση γιορτάζουμε σήμερα. Ελάτε, λοιπόν, ας ανεβούμε στο μυστικό όρος κι αφού βρεθούμε ψηλότερα από τις βιοτικές και υλικές φαντασίες και εισέλθουμε στον θείο και ακατάληπτο γνόφο και βρεθούμε μέσα στο θεϊκό φως, ας υμνήσουμε την απειροδύναμη δύναμη.

Πώς αυτός που κατέβηκε από την υπερουράνια, άυλη και πέρα απ’ όλα τα αισθητά κατοικία του και χωρίς καθόλου να απομακρυνθεί από τα πατρικά σπλάχνα εισήλθε στην παρθενική κοιλιά, συνελήφθη και σαρκώθηκε και, αφού έπαθε, βάδισε εκουσίως προς το θάνατο και επέστρεψε ξανά στον Πατέρα του μαζί με το σώμα του, του οποίου η γέννηση ανάγεται στη γη, και αφού δια του θανάτου και της φθοράς τού χάρισε την αφθαρσία, πώς, λοιπόν, αυτός είλκυσε προς τον Πατέρα του την κατά σάρκα Μητέρα του, που είχε γίνει επίγειος ουρανός, αφού την ανύψωσε από τη γη στον ουρανό;

Σήμερα η έμψυχη νοητή κλίμακα, από την οποία κατέβηκε ο Ύψιστος και φανερώθηκε στη γη και έζησε ανάμεσα στους ανθρώπους, ανέβηκε από τη γη στον ουρανό χρησιμοποιώντας ως κλίμακα τον θάνατο.

Σήμερα η επίγεια τράπεζα, η οποία χωρίς να γνωρίσει γάμο βάσταζε επάνω της τον ουράνιο άρτο της ζωής, τον άνθρακα της θεότητος, υψώθηκε από τη γη προς τους ουρανούς και άνοιξαν οι πύλες του ουρανού για την Παναγία, που υπήρξε η πύλη του Θεού στην ανατολή.

Σήμερα η έμψυχη πόλη του Θεού από την επίγεια Ιερουσαλήμ μετατίθεται προς την άνω Ιερουσαλήμ και, αφού κυοφόρησε και γέννησε τον πρωτότοκο πάσης της κτίσεως, τον μονογενή εκ Πατρός, πρωτότοκο και μονογενή από αυτήν, εγκαταστάθηκε στην Εκκλησία των πρωτοτόκων και η έμψυχος και λογική κιβωτός του Κυρίου προς την ανάπαυση του Υιού της πορεύεται.

Ανοίγουν οι πύλες του παραδείσου και υποδέχονται την θεοφόρο γη, από την οποία βλάστησε το δένδρο της αιωνίου ζωής. Αυτή διέλυσε την παρακοή της Εύας και τη νέκρωση του Αδάμ. Αυτός ο ίδιος ο Χριστός, ο αίτιος της ζωής των απάντων, υποδέχθηκε τη μητέρα του, το λαξευμένο σπήλαιο, το αλατόμητον όρος, από το οποίο κόπηκε χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση η πέτρα που γέμισε την οικουμένη.

Από το βιβλίο: «ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ. Πατερικοί Λόγοι σε Δεσποτικές και Θεομητορικές εορτές».

 Ενωμένη Ρωμηοσύνη. Σειρά: Πατερικός άμβων 1, Θεσσαλονίκη 2020, σελ. 749.

ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΩΝ ΜΥΡΙΩΝ ΤΑΛΑΝΤΩΝ (Ι. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ)

WE NEED THE UNCREATED LIGHT OF THE TRANSFIGURATION

If you are a Lutheran, your religion was founded by Martin Luther, an ex-monk of the Catholic Church, in the year 1517. 

If you belong to the Church of England, your religion was founded by King Henry VIIl in the year 1534 because the Pope would not grant him a divorce with the right to re-marry. 

If you are a Presbyterian, your religion was founded by John Knox in Scotland in the year 1560.

If you are a Congregationalist, your religion was originated by Robert Brown in Holland in 1582. 

If you are Protestant Episcopalian, your religion was an offshoot of the Church of England, founded by Samuel Senbury in the American colonies in the 17th century. 

If you are a Baptist, you owe the tenets of your religion to John Smyth, who launched it in Amsterdam in 1606. 

If you are of the Dutch Reformed Church, you recognize Michelis Jones as founder because he originated your religion in New York in 1628. 

If you are a Methodist, your religion was founded by John and Charles Wesley in England in 1774. 

If you are a Mormon (Latter Day Saints), Joseph Smith started your religion in Palmyra, New York, in 1829. 

If you worship with the Salvation Army, your sect began with William Booth in London in 1865. 

If you are Christian Scientist, you look to 1879 as the year in which your religion was born and to Mary Baker Eddy as its founder.

If you belong to one of the religious organizations known as "Church of the Nazarene", "Pentecostal Gospel", "Holiness Church", or "Jehovah's Witnesses", your religion is one of the hundreds of new sects founded by men within the past hundred years.

If you are Roman Catholic, your church shared the same rich apostolic and doctrinal heritage as the Orthodox Church for the first thousand years of its history, since during the first millennium they were one and the same Church. Lamentably, in 1054, the Pope of Rome broke away from the other four Apostolic Patriarchates (which include Constantinople, Alexandria, Antioch and Jerusalem), by tampering with the Original Creed of the Church, and considering himself to be infallible. Thus your church is 1,000 years old.

If you are ORTHODOX Christian, your religion was founded in the year 33 by Jesus Christ, the Son of God. It has not changed since that time. Our church is now almost 2,000 years old. And it is for this reason, that Orthodoxy, the Church of the Apostles and the Fathers is considered the true "one Holy Catholic and Apostolic Church." This is the greatest legacy that we can pass on to the young people of the new millennium.

ΘΕΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ: Ι' ΜΑΤΘΑΙΟΥ

ΕΟΡΤΕΣ ΚΑΙ ΠΑΝΗΓΥΡΕΙΣ

Την 20η του μηνός Ιουλίου, που η Εκκλησίας μας τιμά τον Προφήτη Ηλία, τελέστηκε Θεία Λειτουργία στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας υπό του Σεβ/του Μητροπολίτου κ. Ιακώβου. Την ίδια μέρα τιμήθηκε η μνήμη του Οσίου Πατρός Ηλία του Παναγουλάκη (+1920), ιδρυτού της Μονής Παναγουλάκη Καλαμάτας, ο οποίος κοιμήθηκε ανήμερα της εορτής του Ζηλωτού Προφήτου.

Την 26η του μηνός Ιουλίου, που η Εκκλησία μας τιμά την Οσιοπαρθενομάρτυρα Παρασκευή, εόρτασε το Μετοχιακό Ιερό Ησυχαστήριο της Οσίας στο Ταχί Θήβας. Ιερούργησε ο Παν/τος Ιερομόναχος π. Βησσαρίων Βάλλιος βοηθούμενος υπό του Ιεροδιακόνου π. Χριστοφόρου και έψαλλε ο χορός της κυρίαρχης Ιεράς Μονής Αγίου Γεωργίου Μελισσοχωρίου.

Την ίδια ημέρα εόρτασε ο Ιερός Ναός της Αγίας Παρασκευής στα Άσπρα Χώματα Καλαμάτας. Ιερούργησε ο Παν/τος Ιερομόναχος π. Αθανάσιος Κιτσαντάς.

Λαμπρώς πανηγύρισε ο ιστορικός Ιερός Ναός της Αγίας Παρασκευής στο Αγναντερό Καρδίτσας, όπου εξυπηρετούνται ενοριακώς οι πιστοί των Τρικάλων και της Καρδίτσας. Ιερούργησε ο Σεβ/τος Μητροπολίτης Φθιώτιδος και Έξαρχος Θεσσαλίας κ.κ. Ιγνάτιος βοηθούμενος υπό Αγιορείτου Μοναχού. Προσήλθε πλήθος προσκυνητών από την περιοχή όπου απόλαυσαν την παραδοσιακή φιλοξενία των ενοριτών. Φωτογραφίες από τον μαθητή Παναγιώτη Οικονόμου της Ενορίας Αγναντερού. Περισσότερα εδώ.

Την 28η του ίδιου μήνα, εόρτασε ο ενοριακός Ιερός Ναός της Οσίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου στη Νάξο. Τη Θεία Λειτουργία τέλεσε ο Παν/τος Ιερομόναχος π. Χρυσόστομος Βαλτάς και προσήλθαν πολλοί πιστοί της νήσου.

Από την λαμπρά πανήγυρη του ενοριακού Ιερού Ναού Αγίας Τριάδος Άνω Κώμης Κοζάνης τον παρελθόντα μήνα.  Χοροστάτησε ο Τοποτηρητής Κοζάνης, Σεβ/τος Μητροπολίτης Φθιώτιδος κ. Ιγνάτιος βοηθούμενος υπό του Παν/του Ιερομονάχου π. Χρυσοστόμου Βαλτά και προσήλθε πλήθος πιστών.

ΘΕΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ: ΚΥΡΙΑΚΗ Θ' ΤΟΥ ΜΑΤΘΑΙΟΥ

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΟΙΚΟΔΟΜΗ (41)

Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΦΡΟΝΟΣ ΠΛΟΥΣΙΟΥ (2023) by ΕΚΚΛΗΣΙΑ Γ.Ο.Χ. ΕΛΛΑΔΟΣ on Scribd

ΔΟΞΑ ΤΩ ΘΕΩ ΠΑΝΤΩΝ ΕΝΕΚΕΝ

ΓΙΑ ΤΗ 1000η ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΤΟΥ ΤΑΠΕΙΝΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ

Β' Πέτρου. 3,8: "ὅτι μία ἡμέρα παρὰ Κυρίῳ ὡς χίλια ἔτη, καὶ χίλια ἔτη ὡς ἡμέρα μία."

Ὁ Άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως, ὁ θαυματουργός, ἀποτελεῖ, στὶς πενιχρὲς μέρες τοῦ εἰκοστοῦ αἰώνα, ἕνα δῶρο τοῦ Θεοῦ στὸν κόσμο. Στὸ πρόσωπό του ἀνακαλύπτει κανεὶς ἕναν μεγάλο Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας, ὅπου ἡ ἁγιότητα τοῦ βίου συνδυάζεται μὲ τὴ χάρη τῆς θαυματουργίας καὶ τὴν ὀρθόδοξη διδασκαλία. Από τις "Διδαχές" του Αγίου Νεκταρίου, πνευματικού προγόνου των Γνησίων Ορθοδόξων και πνευματικού πατρός του εν Αγίοις Πατρός Ματθαίου του Αρχ/που Αθηνών, επιλέξαμε τη Διδαχή της Δοξολογίας προς τον Άγιο Τριαδικό Θεό:

Δοξολογία: Ὁ χριστιανὸς ὀφείλει νὰ δοξάζει τὸ Θεὸ καὶ μὲ τὸ σῶμα του καὶ μὲ τὸ πνεῦμα του. Ἄλλωστε, καὶ τὰ δυὸ ἀνήκουν στὸ Θεὸ καί, ἑπομένως, δὲν ἔχει ἐξουσία νὰ τὰ ἀτιμάζει ἢ νὰ τὰ διαφθείρει, ἀλλὰ ὡς ἅγια καὶ ἱερὰ πρέπει νὰ τὰ χρησιμοποιεῖ μὲ πολλὴ εὐχαριστία.

Ὅποιος θυμᾶται ὅτι τὸ σῶμα του καὶ τὸ πνεῦμα του ἀνήκουν στὸ Θεό, ἔχει μία εὐλάβεια κι ἕνα μυστικὸ φόβο γι᾿ αὐτά, καὶ τοῦτο συντελεῖ στὸ νὰ τὰ διατηρεῖ ἁγνὰ καὶ καθαρὰ ἀπὸ κάθε ρύπο, σὲ ἀδιάλειπτη ἐπικοινωνία μ᾿ Ἐκεῖνον, ἀπὸ τὸν ὁποῖο ἁγιάζονται καὶ ἐνισχύονται.

Ὁ ἄνθρωπος δοξάζει τὸ Θεὸ μὲ τὸ σῶμα του καὶ μὲ τὸ πνεῦμα του, πρῶτα, ὅταν θυμᾶται ὅτι ἁγιάστηκε ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ ἑνώθηκε μαζί του, καὶ ὕστερα, ὅταν ἑνώνει τὴ θέλησή του μὲ τὴ θέληση τοῦ Θεοῦ, ὥστε νὰ ἐκτελεῖ πάντοτε τὸ ἀγαθὸ καὶ εὐάρεστο καὶ τέλειο θέλημά Του. Ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος δὲν ζεῖ γιὰ τὸν ἑαυτό του, ἀλλὰ γιὰ τὸ Θεό. Ἐργάζεται γιὰ τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ στὴ γῆ. Δοξάζει σὲ ὅλα τὸ Θεό, μὲ λόγια καὶ μὲ ἔργα. Οἱ πράξεις του, ποὺ γίνονται γιὰ τὸ καλὸ τῶν συνανθρώπων του, δίνουν ἀφορμὴ δοξολογίας τοῦ θείου ὀνόματος. Ἡ ζωή του, καταυγαζόμενη ἀπὸ τὸ θεῖο φῶς, λάμπει σὰν φῶς δυνατό. Ἔτσι ἡ πολιτεία του γίνεται ὁδηγὸς πρὸς τὸ Θεὸ γιὰ ὅσους ἀκόμα δὲν Τὸν γνώρισαν.

(Ἀπὸ τὴ σειρὰ τῶν φυλλαδίων «Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ» τῆς Μονῆς Παρακλήτου Ὠρωποῦ Ἀττικῆς.)

ΑΓΙΑ Δ' ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ

 Η σπουδαιότητα της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου

 Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου

Είναι συνείδηση της Εκκλησίας ότι η λάμψη των αγίων και Πατέρων της, ή διαφορετικά η αλήθεια του Θεού που δι’ αυτών, ως κατοικητήρια του Λόγου, εκφράστηκε μέσα στην ιστορία, ξεπερνά ασυγκρίτως την υλική λάμψη του έναστρου ουρανού. Ένεκεν της ευσεβούς και αγιοπνευματικής ζωής των φωτίστηκαν από το Θεό και ορθοτόμησαν την αλήθεια περί Θεού και ανθρώπου ώστε να γίνει κτήμα και θεολογία των επόμενων γενεών και έτσι, δια της σώζουσας πίστεως και της χαρισματικής ζωής, να μπορούν όλοι να βαδίσουν το δρόμο της λύτρωσης. Είναι ακόμη διδασκαλία της Εκκλησίας ότι η χριστιανική πίστη δεν είναι θεωρητική, ιδεολογική, καρπός της διάνοιας, αλλά πραγματοποιεί υπέρβαση της λογικής, την ξεπερνά χωρίς να την απορρίπτει. Δεχόμαστε τις αλήθειες του Θεού γιατί λειτουργούν άριστα στην καθημερινή ζωή μας. Ζούμε το Θεό ανά πάσα στιγμή, μέσω της Θείας Λειτουργίας, της αγάπης και της προσευχής, «μέσα σ’ αυτόν αναπνέουμε και υπάρχουμε», όπως ακριβώς το φαγητό και το πότο μετασχηματίζονται σε ψυχοσωματική ζωή, χωρίς διανοητική από εμάς προσπάθεια και μέριμνα.

Από τον ως άνω φυσικό και υγιή, και δια της Θείας Λατρείας πνευματικώς ανακαινισμένο τρόπο ζωής, αποκόπηκαν ένεκεν εγωισμού και επειδή αρκέστηκαν σε μια ορθολογική και διανοητική κυρίως επεξεργασία των αληθειών της πίστεως, οι ανά την ιστορία αιρεσιάρχες. Αίρεση σημαίνει απομόνωση μέρους μόνο της αληθείας και επιλογής του προς αντικατάσταση του Όλου. Σημαίνει προσπάθεια ένταξης ιουδαϊκών αρχικά και ειδωλολατρικών στη συνέχεια αντιλήψεων στη θεολογία, παραχάραξη της αλήθειας, αποκλειστική χρήση της φιλοσοφίας ή και ανατολικών θρησκειών προς ερμηνεία της πίστεως, ιδεολογικό κατασκεύασμα που λειτουργεί εις βάρος της αυθεντικής ζωής. Ο απόστολος Ιωάννης, στην Α΄ και Β΄ επιστολή του, γράφει για πολλούς ψευτοπροφήτες και πλάνους που ξεχύθηκαν στον κόσμο (4,1 & 1,7 αντίστοιχα), ο απ. Πέτρος μιλάει «για αιρέσεις απωλείας» (Β΄ Πέτρ. 2,1) και ο απόστολος Παύλος εφιστά την προσοχή μπροστά στον κίνδυνο των ψευτοδιδασκάλων που λαλούν «διεστραμμένα» με σκοπό να παρασύρουν χριστιανούς (Πράξ. 20,30). Ο Χριστός είχε φυσικά εξαρχής αποκαλύψει ότι όσο κι αν πασχίζουν οι κακοί και ύπουλοι εργάτες στον κόσμο (Φιλ. 3,2), «οι πύλες του άδη δεν θα μπορέσουν να εκμηδενίσουν το έργο της Εκκλησίας» (Ματθ. 16,18), αφού Εκείνος έδωσε τη ζωή Του γι’ αυτήν (Ιω. 3,16-17), τη στηρίζει ως το σώμα Του (Εφεσ. 5,30) και στον αιώνα θα είναι η κεφαλή της (Εφεσ. 1,22-23). Αντίπαλοι των αιρέσεων, και ορθοτόμοι της αληθείας, αναδείχτηκαν οι Απόστολοι και Προφήτες της πρώτης Εκκλησίας, οι μαθητές των μαθητών του Χριστού (αποστολικοί Πατέρες) και διαχρονικά στην μετά Χριστόν ιστορία της σωτηρίας οι Πατέρες της Εκκλησίας. Φωτεινές μορφές, σπουδαίοι ασκητές, επίσκοποι συνήθως και Λειτουργοί του Υψίστου, διαβασμένοι καλά στην Θεολογία, φιλοσοφία και επιστήμη ενίοτε της εποχής τους, προέβαλαν το ανάστημά τους και καταπολέμησαν το ψέμα, αποκάλυψαν την αλήθεια και συνέβαλαν στην ειρήνη και την ενότητα του λαού του Θεού, που είχαν δοκιμαστεί από τις αιρέσεις.

Η Πατερική διδασκαλία εκφράστηκε μέσω των Οικουμενικών Συνόδων. Σύνοδος (συν+οδός) σημαίνει κοινή πορεία, εκκλησιαστική και σωτηριολογική. Μόνο η διαχρονικώς εκφρασθείσα Αποκάλυψη του Θεού είναι στην ιστορία η σωτήρια και η αληθινή. Τα δόγματα της Εκκλησίας -που είναι τρόποι κοινωνίας με το Θεό (αν γίνουν βιώματα των πιστών μέσω της Θείας Λατρείας) και όχι αφηρημένες μεταφυσικές κατασκευές- είναι οι αλήθειες εκείνες που παντού, πάντοτε και από όλους έγιναν πιστευτές. Έτσι, οι αναγνωρισμένες από την συνείδηση του πληρώματος της Εκκλησίας Σύνοδοι (γιατί ο λαός είναι πάντοτε στην Ορθόδοξη Εκκλησία ο φρουρός και υπερασπιστής της πίστεως), στις οποίες συμμετείχαν μεγάλες μορφές θεολογικές και εκκλησιαστικές (οι Πατέρες ονομάζονται «πάγχρυσα στόματα του Λόγου»), εξέφρασαν την αλήθεια στην ιστορία, ερμήνευσαν Ορθοδόξως λεπτότατα σημεία της Αγίας Γραφής και γνωμάτευσαν για επιτακτικά διοικητικά και λατρευτικά ζητήματα.

Οι Οικουμενικές Σύνοδοι -οι Όροι-αποφάσεις των οποίων σε δογματικά ζητήματα είναι στην Ορθόδοξη Εκκλησία ισόκυρες με την Αγία Γραφή, αφού αυτήν Ορθοδόξως υπομνηματίζουν- μνημονεύονται μάλιστα δια της εκκλησιαστικής Λατρείας καθ’ όλο το έτος, για να οικοδομούνται οι πιστοί και να ενστερνίζονται την ορθή διδασκαλία που οδηγεί στην αιώνια ζωή. Ιδιαιτέρως πρέπει να τονίσουμε εδώ πως οι Οικουμενικές Σύνοδοι δεν αποκαλύπτουν την αλήθεια, ωσάν να μην την γνώριζε η Εκκλησία, αλλά απλά την εκφράζουν όσον το δυνατόν καλύτερα και εμβαθύνουν σ’ αυτήν. Προηγείται η θεολογικά φωτισμένη διδασκαλία των αγίων εκκλησιαστικών μορφών και ακολουθούν οι Όροι και αποφάσεις των Συνόδων, μέσω των οποίων η Σύνοδος δεν ασκεί εξουσιαστική αυθεντία, αλλά εκφράζει την εσωτερική καθολικότητα της Εκκλησίας. Η Εκκλησία δηλαδή νομοθετεί θεολογικά για να σώσει ψυχές, προσφέρει πνευματικά φάρμακα θεραπείας, που είναι οι εντολές του Χριστού, και δεν είναι στη φύση της να επιβάλλεται στους πιστούς.

Η αίρεση, από τη φύση της, προκαλεί μια εσωτερική πληγή στο σώμα της Εκκλησίας που απαιτεί θεραπεία. Οι αιρετικοί αλλοιώνουν και παραχαράσσουν το νόημα του Ευαγγελίου, διότι είναι παιδιά της υπερηφανείας και απατεώνες του πνεύματος, ενώ εξελίσσονται σε ψευτομάρτυρες της πίστεως για το ευρύ κοινό. Οι αιρέσεις είναι χειρότερες μάλιστα από τους διωγμούς που υπέστησαν (αλλά και υφίστανται, λ.χ. στην Αίγυπτο) οι χριστιανοί, διότι στους μεν διωγμούς δημιουργείται συσπείρωση των πιστών και ενότητα πίστεως, ενώ στις αιρέσεις ύπουλα, παραπλανητικά και έντεχνα μεθοδεύονται πλανεμένες ερμηνείες κατά των δογμάτων και της αλήθειας που εκπροσωπεί η Εκκλησία. Χειρότερες αιρέσεις ήσαν όσες αμφισβήτησαν το Θεανδρικό πρόσωπο του Ιησού Χριστού και το τρισυπόστατο και Ομοούσιο της Αγίας Τριάδος. Σε χρήση όπλα της Εκκλησίας, για να μην εξαπλωθεί η νόσος σε πνευματική γάγγραινα και για να προστατευθεί έτσι το σύνολο των πιστών, υπήρξαν πάντοτε: η προσπάθεια νουθεσίας του αιρεσιάρχη, ο αφορισμός (απομάκρυνση από τη Θεία Μετάληψη και τα υπόλοιπα Μυστήρια μέχρις ότου μετανοήσει) και σε βαριές περιπτώσεις, όπου υπάρχει πλήρης αμετανοησία και κίνδυνος για το σύνολο των πιστών, ο αναθεματισμός (το άτομο ή θρησκευτικές ομάδες θεωρούνται εκτός Εκκλησίας και ανατίθενται πλέον στην αποκλειστική μέριμνα του Θεού).

Η Εκκλησία απάντησε δια Συνοδικών αποφάσεων στην διαστρεβλωμένη διδασκαλία πολλών αιρέσεων, που ταλάνιζαν και παραπλανούσαν χιλιάδες πιστούς: Ο Άρειος, ένας λόγιος ιερέας στην Αλεξάνδρεια, δίδασκε ότι ο Ιησούς δεν είναι Θεός, αλλά το ανώτερο δημιούργημα του Θεού. Η Αρειανική κακοδοξία καταδικάστηκε από την Α΄ Οικουμενική το 325 μ.Χ., που διατύπωσε και τα επτά πρώτα άρθρα του Συμβόλου της Πίστεως. Ο άγιος Αθανάσιος αναδείχτηκε τότε σε ψυχή της Συνόδου και οι Ορθόδοξες θέσεις του υπερίσχυσαν στην Σύνοδο. Στη συνέχεια, ο Μακεδόνιος (αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως) και η παράταξή του αρνήθηκαν την θεότητα του Αγίου Πνεύματος (Πνευματομάχοι). Καταδικάστηκαν από την Β΄ Οικουμενική Σύνοδο, το 381 μ.Χ., έπειτα από πρωτοβουλία του Μεγάλου Θεοδοσίου, η οποία και συνέταξε τα πέντε τελευταία άρθρα του Συμβόλου της Πίστεως. Στις Χριστολογικές αιρέσεις, που επιχείρησαν να εξηγήσουν εσφαλμένα το μυστήριο των δύο φύσεων του Χριστού, ανήκουν ο Νεστοριανισμός, ο Μονοφυσιτισμός και ο Μονοθελητισμός. Ο Νεστόριος, αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, δεν δίσταζε να διδάσκει πως ο Χριστός ήταν περισσότερο άνθρωπος και λιγότερο Θεός. Την Παναγία ονόμαζε μάλιστα Χριστοτόκο και όχι Θεοτόκο, θεωρώντας ότι γέννησε έναν απλό άνθρωπο, τον Ιησού, στον οποίον αργότερα κατοίκησε ο Θείος Λόγος. Καταδικάστηκε από την Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο, το 431 στην Έφεσο, που διακήρυξε ότι σύμφωνα με την πίστη της Εκκλησίας, την Παράδοση και την Αγία Γραφή, ο Χριστός είναι ο Θεός που έγινε άνθρωπος, έχει δύο φύσεις (την θεία και την ανθρώπινη) ενωμένες στο πρόσωπό του, και όχι ένας άνθρωπος που πρόκοψε ηθικά. Νεστοριανικές Εκκλησίες υπάρχουν σήμερα κυρίως στο Ιράκ, Ιράν και Συρία. Ο αρχιμανδρίτης Ευτυχής, κυριότερος εκπρόσωπος του Μονοφυσιτισμού, υποστήριζε ότι η θεία φύση του Χριστού απορρόφησε την ανθρώπινη. Καταδικάστηκε από την Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο, το 451 μ.Χ., στην Χαλκηδόνα. Οι Εκκλησίες των Μονοφυσιτών, που μέχρι σήμερα υπάρχουν στην Αίγυπτο και τη Συρία (Κόπτες και Ιακωβίτες), ονομάζονται ΠροΧαλκηδόνιες ή ΑντιΧαλκηδόνιες. Οι Ε΄ και ΣΤ΄ Οικουμενικές Σύνοδοι, που συγκλήθηκαν το 553 και 681 αντίστοιχα στην Κωνσταντινούπολη, καταδίκασαν τον Μονοθελητισμό, που υποστήριζε ότι ο Χριστός είχε μια μόνο θέληση και ενέργεια, τη θεϊκή. Διατύπωσαν την Ορθόδοξη διδασκαλία πως ο Χριστός είχε δύο θελήσεις και ενέργειες, αλλά η ανθρώπινη θέλησή Του υποτασσόταν στη θεϊκή. Η Εικονομαχία, ως γνωστόν, ταλαιπώρησε για 100 περίπου χρόνια την Εκκλησία και τέλος, δια της Ζ΄ Οικουμενικής που συνήλθε το 787 στη Νίκαια της Βιθυνίας, καταδικάστηκε ως αίρεση και έλαμψε η αλήθεια για την εκκλησιαστικώς παιδαγωγική σημασία των εικόνων και για το ότι η τιμή προς τις εικόνες απευθύνεται προς τους αγίους που βρίσκονται στον πνευματικό ουρανό (και δι’ αυτών βέβαια προς τον Θεό) και όχι φυσικά προς τα υλικά κατασκευής της.

Από τις επτά προ τού σχίσματος αναγνωρισμένες Οικουμενικές Συνόδους στην Ορθόδοξη Εκκλησία, (πολλοί Ορθόδοξοι μιλούν ακόμη και για όγδοη και ένατη Οικουμενική Σύνοδο, μετά το σχίσμα, που εκφράζουν πλήρως την διδασκαλία της Εκκλησίας), το έργο της Δ΄ Οικουμενικής είναι ιδιαιτέρως σημαντικό. Η Σύνοδος αυτή ονομάστηκε «πρότυπο Συνόδου», αφού συμμετείχαν σ’ αυτήν επίσκοποι, διάκονοι, μοναχοί και λαϊκοί απ’ όλο τον χριστιανικό κόσμο, η όλη διαδικασία ήταν πραγματικά δημοκρατική, και η παρουσία των αυτοκρατόρων διακριτική. Ο Ιησούς Χριστός, που είναι το κλειδί κατανόησης της ιστορίας και των μυστηρίων του Θεού, προξένησε με τη ενσάρκωσή του, τη διδασκαλία, τα θαύματα και την ανάστασή του, κρίση υπαρξιακή και θεολογική στους ανθρώπους όλων των εποχών, προς τους οποίους απηύθυνε το διαχρονικό σωτήριο ερώτημα: «Τίνα με λέγουσιν οι άνθρωποι είναι;» (Μάρκ. 8,27), δηλαδή «Ποιος νομίζουν οι άνθρωποι ότι είμαι;» Ανάμεσα στις άστοχες θρησκευτικές και φιλοσοφικές απαντήσεις που δόθηκαν και συνεχώς δίδονται στο ερώτημα αυτό, η Εκκλησία προβάλλει εξ’ αρχής την λυτρωτική απάντηση, που βρίσκεται σε ακολουθία με την Αγία Γραφή και την ιερά Παράδοση, ερμηνεύοντας το πρόσωπό Του ως τον Υιόν του Θεού που έγινε άνθρωπος για να γίνουμε εμείς θεοί, σύμφωνα και με τον Μέγα Αθανάσιο και τη συνολική συνείδηση των Πατέρων και αγίων της Εκκλησίας (που ακριβώς αγίασαν γιατί έζησαν την αλήθεια αυτή).

Είναι γραμμένο ότι αφού οι απόστολοι απάντησαν πως πολλοί λαϊκοί άνθρωποι θεωρούν τον Ιησού μεγάλο προφήτη και άλλοι ως τον Ηλία, τον Ιερεμία ή τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, ο Χριστός απηύθυνε το ερώτημα και προς τους ιδίους, δηλαδή προς την αμέσως μελλοντική Εκκλησία Του, ως εξής: «Εσείς ποιος νομίζετε ότι είμαι;» Και ο απόστολος Πέτρος εκπροσωπώντας και τους υπόλοιπους αποστόλους (την συνείδηση των πιστών όλων των αιώνων), του απάντησε: «Εσύ είσαι ο Χριστός, ο Υιός του ζωντανού Θεού» (Ματθ. 16,15-16). Την λυτρωτική αυτή πίστη διατύπωσε έξοχα η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος, απαντώντας εκκλησιαστικά στις αιρέσεις που ήθελαν τον Ιησού είτε «ψιλόν» άνθρωπο είτε απογυμνωμένο από την ανθρωπότητα Θεό. Αιρετικά ιδωμένος δηλαδή ο Χριστός δεν θα μπορούσε να σώσει το πλάσμα του, τον άνθρωπο, αλλά θα παρέμενε η σωτηρία μια ακόμη ηθική προσπάθεια στο επίπεδο της καλυτέρευσης της ζωής και των καλών τρόπων και όχι πορεία προς τον αγιασμό και τη θέωση.

Πολύ εύστοχα λοιπόν, ο Ορθοδόξως στον Μονοφυσιτισμό απαντώντας Όρος της εν Χαλκηδόνι του 451 μ.Χ. Συνόδου, απεφάνθη ότι ο Χριστός έχει δύο φύσεις, την θεία και την ανθρώπινη (είναι πραγματικά Θεάνθρωπος), που δεν συγχέονται μεταξύ τους, είναι αδιαίρετες και αχώριστες, και ενώνονται υποστατικά στο πρόσωπο του Λόγου του Θεού, του μονογενή Υιού Του. Ο Χριστός επομένως είναι αφενός πλήρης Θεός και έχει την ίδια ουσία με τον Πατέρα του: «Εγώ και ο Πατέρας είμαστε ένα», ο ίδιος διακηρύσσει (Ιω. 10,30), και στον απόστολο Φίλιππο, που του ζήτησε κάποτε να τους αποκαλύψει τον Πατέρα Του, τού λέγει: «Τόσο καιρό είμαι μαζί σας Φίλιππε και δεν με γνώρισες;» (Ιω. 14, 8-10). Στον απόστολο Θωμά, που ρώτησε να μάθει τον δρόμο προς τον Θεό, απαντά: «Εγώ είμαι ο δρόμος, η αλήθεια και η ζωή». Η Λειτουργική (και όχι ιδιωτική-διανοητική) αυτή πίστη στη θεότητα του Χριστού εξαγιάζει την ύλη, δημιουργεί γνήσιες σχέσεις των ανθρώπων με το Θεό, λυτρώνει από το προπατορικό αμάρτημα, συμβάλλει στην αληθινή αυτογνωσία και στην τελειοποίηση των διαπροσωπικών σχέσεων. Αφετέρου δε ο Χριστός είναι και τέλειος άνθρωπος: Ο απ. Παύλος, που μαρτύρησε για τον Χριστό, ενώ αρχικά ήταν σκληρός διώκτης των χριστιανών, γράφει στους Γαλάτες: «Όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, έστειλε ο Θεός τον Υιό του, που γεννήθηκε από γυναίκα, υποτάχθηκε στο νόμο, για να εξαγοράσει τούς υπό τον νόμο, ώστε να απολαύσουμε την υιοθεσία» (4,5). Η διπλή αυτή φύση του Χριστού είναι που οδηγεί σε ενότητα με το Θεό και τους συνανθρώπους. Κάθε άλλη ατομική άποψη για τον Χριστό καθιστά αμφίβολη τη σωτηρία του ανθρώπου, διότι δεν δίνει λύση στο δραματικό χαρακτήρα της ύπαρξης. Αν ο Χριστός ήταν μόνο άνθρωπος, δηλαδή δεν ήταν Θεός, τότε δεν θα μπορούσε να ενωθεί ο κάθε πιστός κατά χάριν με το Θεό και να σωθεί στην αιωνιότητα, δεν θα υπήρχε δυνατότητα σωτηρίας. Αν πάλι ο Χριστός ήταν μόνο Θεός, θα υποβαθμιζόταν αφάνταστα η ανθρώπινη φύση και δεν θα υπήρχε τρόπος πραγματικού εξαγιασμού της.

Η δογματική αυτή αλήθεια της Εκκλησίας, περί των δύο φύσεων του Ιησού Χριστού ως Θεανθρώπου, που εκφράστηκε άριστα από τους θεοφόρους Πατέρες της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου (630 άγιες μορφές), είναι και η σωτηρία του ανθρώπου. Εκτός από τον Χριστό, νοούμενον ως Θεόν, δεν υπάρχει άλλος σίγουρος δρόμος που να οδηγεί στον αγιασμό και τη θέωση (Πράξ. 4,12). Πέραν του Χριστού, η επικοινωνία, σχέση και ένωση ακτίστου Θεού και κτιστού ανθρώπου είναι αδύνατη και το μονοπάτι της θεογνωσίας κλειστό. Δι’ αυτής της εκκλησιαστικής πίστης και ζωής οι χριστιανοί εξαγιάζονται και η ανθρωπότητα έχει κάθε στιγμή δυνατότητα και ελπίδα σωτηρίας.

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ: «Αιρέσεις στην Ελλάδα….», αρχιμ. Γερβ. Ραπτόπουλου, Αποστολική Διακονία, έκδ. 1994

«Βήματα Πίστης και Ζωής», Αν. Αργυρόπουλου-Δ. Τριανταφύλλου, εκδ. Πατάκη, Αθ. 2000

«Εκκλησία: Η Νέα Κοινωνία σε Πορεία», Αργυρόπουλου-Τριανταφύλλου, εκδ. Πατάκη, Αθ. 2003

«Θρησκευτικές Ποινές», από Βικιπαίδεια

«Μαθητές Εκείνου», αρχιμ. Δανιήλ Αεράκη, Αθ. 1984

 «Ο Θεολόγος καθηγητής στην τάξη – σχέδια διδασκαλίας για το Γυμνάσιο», Ν. Νευράκη-Δ. Καλτσούλα, εκδ. Γρηγόρη, Αθ. 2000«Ορθόδοξη Πίστη και Λατρεία», ΟΕΔΒ, 2005