ΣΤΗΝ ΥΨΩΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ
Σταυρός ο φύλαξ πάσης της οικουμένης. Σταυρός η ωραιότης της Εκκλησίας.
Με χαρά και ευφροσύνη εορτάζουμε και πάλι εφέτος την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, ενθημηθήκαμε τον επί του Σταυρού ζωοποιόν για τον ανθρώπινο γένος θάνατο του Χριστού. Τον σωτήριο θάνατο, τον πρόξενο μεγάλων δωρεών, διότι δια του σταυρού καταργήθηκε το μεσότοιχο της έχθρας προς τον Θεό, η προπατορική αμαρτία και φιλιωθήκαμε με Αυτόν. Γίναμε κοινωνοί των χαρισμάτων, αναγεννηθήκαμε δια του θείου λουτρού του Βαπτίσματος, λάβαμε το χάρισμα της υιοθεσίας, μας δόθηκε η εξουσία να είμαστε τέκνα Θεού (εάν αυτό το χάρισμα το φυλάξουμε), τηρούντες τις εντολές Του. Διά του Σταυρού του Κυρίου καταπατήθηκε η δύναμη του διαβόλου και εμείς λάβαμε τη δύναμη της Χάριτος του Θεού, του να πατούμε «επάνω όφεων και σκορπίων και επί πάσαν την δύναμιν του εχθρού» του διαβόλου (Λουκ. 10,19).
Με το έργο του Κυρίου επί της γης και ιδιαίτερα με το Σταυρό, λάβαμε την πνευματική ελευθερία, την ελευθερία από τα δεσμά της αμαρτίας, του να μην είμαστε δούλοι της αμαρτίας, που σημαίνει δούλοι του διαβόλου, αιχμάλωτοι και υπόδικοι στον αιώνιο θάνατο και την κόλαση. Αλλά ελευθερωθήκαμε, ανακαινισθήκαμε, αφού έφυγε το σκότος της αγνωσίας και έλαμψε το φως της θεογνωσίας. Όλα αυτά τα καλά μας τα έφερε ο Κύριος, που ήλθε από τον ουρανό και μας τα χάρισε δια του σταυρικού θανάτου Του, έσχισε το χειρόγραφο των αμαρτιών μας και μας εξαγόρασε με το πανάγιο Του αίμα, το οποίο έχυσε επί του Σταυρού. Πάντα, λοιπόν, τα καλά δια του Σταυρού.
Σταυρός βασιλέων το κραταίωμα. Σταυρός πιστών το στήριγμα.
Ο Σταυρός είναι το όπλο κατά του διαβόλου, το σύμβολο της νίκης. Διά του Σταυρού εδόθη η νίκη της αλήθειας κατά του ψεύδους. Διά του Σταυρού ο πρώτος χριστιανός βασιλεύς, ο Μέγας Κωνσταντίνος, νίκησε τους ειδωλολάτρες βασιλείς και κήρυξε την αληθινή θρησκεία, τον Χριστιανισμό, ως επίσημη θρησκεία του κράτους.
Με την ανάληψη της εξουσίας ως μονοκράτωρ, ένα μέλημα του ήταν να στείλει την μητέρα του Αγία Ελένη, να πάει στα Ιεροσόλυμα να ερευνήσει για να βρει τον Τίμιο Σταυρό, επί του οποίου σταυρώθηκε ο Κύριος. Έτσι, το 326, η Αγία Ελένη πήγε να προσκυνήσει τους Αγίους Τόπους. Εκεί κατόπιν προσευχής άρχισε την έρευνα. πληροφορήθηκε από τους πιστούς ότι ο Τίμιος Σταυρός, κατά την παράδοση, ήταν κάτω από τον ειδωλολατρικό ναό της ψευτοθεάς Αφροδίτης, που υπήρχε επάνω στον Γολγοθά. Γκρέμισαν, λοιπόν, τον ναό και άρχισαν τις ανασκαφές και προχωρώντας βρήκαν τρεις σταυρούς. Χάρηκε πολύ, αλλά ποιός ήταν ο Σταυρός του Κυρίου;
Το πρόβλημα ανέλαβε να λύσει ο άγιος Μακάριος, επίσκοπος τότε Ιεροσολύμων, ο οποίος με τους ιερείς έκανε δέηση στον Θεό για να του αποκαλύψει τον Σταυρό του Κυρίου διά θαύματος. Η δοκιμή έγινε στο νεκρό σώμα νεοθανούς ευσεβούς γυναίκας, που όταν ακούμπησε επάνω της τον Σταυρό του Κυρίου, αμέσως αναστήθηκε. Η είδηση της εύρεσης του Τιμίου Σταυρού προσείλκυσε πλήθος λαού. Ο μεγάλος συνωστισμός, όμως, εμπόδιζε τους ανθρώπους να τον προσκυνήσουν, γι' αυτό αποφάσισαν και τον ύψωσαν σε ψηλό μέρος για να τον δουν όλοι. Αντικρίζοντάς τον οι ευσεβείς χριστιανοί, γονυπετούντες έπεφταν στο έδαφος και μετά δακρύων επικαλούνταν το έλεος, του επί σταυρού υψωθέντος και σταυρωθέντος Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.
Την εποχή του Σολομώντα έκοψαν πολλά ξύλα για την κατασκευή της σκεπής του ναού. Μεταξύ των άλλων έκοψαν και αυτό το συγκεκριμένο δέντρο. Όμως το ξύλο αυτό, όπου και να το έβαζαν στην σκεπή, δεν ταίριαζε. Γι' αυτό το έριξαν σε μια άκρη και το θεώρησαν άτιμο, καταραμένο. Όταν αποφασίσθηκε ο θάνατος του Χριστού με τον άτιμο σταυρικό θάνατο, εξέλεξαν αυτό το ξύλο για να κατασκευαστεί ο Σταυρός του Κυρίου. Όμως αυτό το ξύλο, το οποίο θεωρείται άτιμο, ήταν ευλογημένο ακόμη και πριν να σταυρωθεί ο Κύριος.
Μετά την σταύρωση, όταν λούστηκε από το πανάγιο αίμα του Χριστού, έγινε το πιο άγιο και σωτήριο και το μεγαλύτερο φυλακτό για τους ανθρώπους, οι οποίοι το έχουν πάνω τους. Ο Σταυρός έχει προτυπωθεί από την Αγία Γραφή, την Παλαιά Διαθήκη, και ονομάζεται με πολλά ονόματα, όπως ράβδος ευθύτητος, ράβδος βασιλείας, ράβδος δυνάμεως, ράβδος κληρονομίας κ.α.
Ο Σταυρός έχει και μεταφορική έννοια. Συμβολίζει τις θλίψεις και τους πειρασμούς, που συναντούμε από τα πάθη μας, τους ανθρώπους και τους δαίμονες, προσπαθώντας να ζήσουμε την κατά Χριστόν ζωή. Πρέπει να ακολουθήσουμε τον Χριστό, να συμπάθουμε για να συνδοξασθούμε με Αυτόν. Εκτός των Αγίων μαρτύρων, των Αγίων οσίων και ασκητών, τον Χριστό τον ακολούθησαν όλοι οι Άγιοι και δίκαιοι χριστιανοί και τον ακολουθούν, προσπαθώντας να φυλάξουν τις εντολές του Θεού, να φανούν ανώτεροι παθών και ηδονών, έχοντας υπ' όψιν την μαρτυρία του Αποστόλου Παύλου: "Οἱ δὲ τοῦ Χριστοῦ Ἰησοῦ τὴν σάρκα ἐσταύρωσαν σὺν τοῖς παθήμασιν καὶ ταῖς ἐπιθυμίαις" (Γαλ. Ε', 24)
Ευχόμεθα στο Πανάγιο Κύριο να μας αξιώσει με τη δύναμη του Τιμίου Σταυρού να σηκώσει κάθε ένας τον Σταυρό του, υπομένοντα τις θλίψεις και ο,τι είναι αναγκαίο και απαραίτητο για τη σωτηρία της ψυχής του.
Ταπεινός ευχέτης
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ Γ.Ο.Χ.
+ Ο Θηβών και Λεβαδείας ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ
Σημείωση: Από το περιοδικό "Θηβαϊκή Φωνή" Εκκλησίας Γνήσιων Ορθοδόξων, τεύχος 24 του έτους 2007. Σε κάποια σημεία έγινε γλωσσική προσαρμογή σε πιο σύγχρονο ύφος.
