Έκθεση της παρούσας κατάστασης της Εκκλησίας
Δημοσιεύτηκε στο τότε Συνοδικό περιοδικό "Κήρυξ Γνησίων Ορθοδόξων" τεύχος 207 Μαΐου 1995.
Με τι λοιπόν να παρουσιάσουμε την παρούσα κατάσταση; Μοιάζει πράγματι με ναυτικό πόλεμο, τον οποίον διοργάνωσαν φιλοπόλεμοι και ναυμάχοι άνδρες, αφού άφησαν μέσα τους να αυξηθεί το μίσος έναντι αλλήλων, λόγω παλαιών συγκρούσεων. Φαντάσου λοιπόν στην εικόνα αυτή να εφορμά ο στόλος με σφοδρότητα και από τις δύο πλευρές, κατόπιν, ενώ η οργή έχει φτάσει στο αποκορύφωμα, να έχουν αλληλοπλευριστεί τα πλοία και να μάχονται οι άνδρες. Υπόθεσε, αν θέλεις, ότι τα πλοία συγκλονίζονται, συγχρόνως από βίαιη καταιγίδα και ότι η μαυρίλα από τα σύννεφα σκοτεινιάζει το κάθε τι, ώστε να μην μπορεί κανείς να διακρίνει κανείς εχθρούς και φίλους, διότι τα χαρακτηριστικά σύμβολα τους δεν διακρίνονται μέσα στην σύγχυση. Για να κάνουμε πλέον σαφή την εικόνα ας προσθέσουμε και φουσκωμένη θάλασσα που να στριφογυρίζει τα νερά της από τον βυθό μέχρι επάνω, και το νερό να πέφτει από τα σύννεφα ορμητικό, και να δημιουργείται από την τρικυμία φοβερή θαλασσοταραχή.
Έπειτα τους ανέμους να φυσούν από όλες τις κατευθύνσεις προς το ίδιο σημείο και να συνταράζουν ολόκληρο τον στόλο, και εκ των αντιπάλων άλλους μεν να καταπροδίδουν την παράταξη τους και να ενώνονται παρά την αγωνία για την έκβαση προς τους άλλους, άλλους δε και να αγωνίζονται να κυβερνήσουν τα σκάφη που φέρονται εδώ κι εκεί από τους ανέμους για να αντεπιτεθούν στους εφορμώντες, και να αλληλοφονεύονται λόγω ανταρσίας την οποία δημιούργησε ο φθόνος προς τον υπερέχοντα στην μάχη και η επιθυμία να νικήσει ο καθένας μόνος του. Αναλογίσου κοντά σε αυτά και κάποιον θόρυβο να επικρατεί σε όλο το σημείο εκείνο της θάλασσας, και από τους ανέμους που ολόγυρα σφυρίζουν, και από τα κτυπήματα των πλοίων, και από το κόχλασμα της τρικυμίας, και από την βοή των πολεμιστών, οι οποίοι κραυγάζουν με ποικίλες φωνές ανάλογα προς ο,τι παθαίνουν. Εξαιτίας αυτού του θορύβου, λοιπόν, δεν ακούγεται η φωνή ούτε του ναύαρχου ούτε του κυβερνήτη, αλλά επικρατεί φοβερή αταξία και σύγχυση και το μέγεθος αυτό των κακών συντελεί ώστε να διαπράττουν σωρεία λαθών, από απόγνωση για την τύχη της ζωής τους. Πρόσθεσε σε αυτά και βαρύτατη ασθένεια δοξομανίας, ώστε ενώ το πλοίο ήδη βυθίζεται, οι επιβάτες του να μην παραιτούνται από τις έριδες για τα πρωτεία.
Να μεταφερθείς τώρα από την εικόνα στο ίδιο το κακό.
Μήπως παλαιότερα το αρειανό σχίσμα, αφού διαχωρίστηκε από την Εκκλησίας ως αντίπαλη μερίδα, δεν εμφανίζεται ως η μοναδική εχθρική παράταξη; Όταν μετά από την μακροχρόνια και φοβερή έριδα κατήλθαν σε ανοικτό εναντίον μας πόλεμο, τότε ο πόλεμος διαχωρίστηκε σε πολλά και ποικίλα μέρη, ώστε και λόγω του γενικού εχθρικού κλίματος και λόγω των υποψιών για τον καθένα υπήρχε σε όλους άσβεστο μίσος. Ο σάλος αυτός των Εκκλησιών δεν είναι αγριότερος από κάθε θαλασσινή τρικυμία; Κατ' αυτό κάθε όριο που έθεσαν οι πατέρες έχει μετακινηθεί, κάθε θεμέλιο και οχυρό της δογματικής διδασκαλίας έχει σαλευτεί. Τα πάντα συγκλονίζονται και σείονται, διότι στηρίζονται επί σαθρής βάσης. Με το να επιτιθέμεθα ο ένας εναντίον του άλλου, καταστρεφόμαστε μεταξύ μας. Ακόμα και αν δεν προλάβει να σε κτυπήσει ο εχθρός, σε πληγώνει ο σύντροφος. Και αν πέσεις κάτω πληγωμένος, σε καταπατά ο συμπολεμιστής.
Συνδεόμαστε μεταξύ μας επί τόσο χρόνο, όσον από κοινού μισούμε τους εχθρούς. Όταν όμως φύγουν οι εχθροί, βλεπόμαστε μεταξύ μας ως εχθροί. Προσέτι ποιος μπορεί να μετρήσει το πλήθος των ναυαγίων; Άλλοι βυθίζονται, επειδή δέχτηκαν επίθεση των εχθρών, άλλοι λόγω της καλυμμένης των συμμάχων επιβουλής, άλλοι λόγω απειρίας των αρχηγών τους. Ολόκληρες Εκκλησίες ακόμη, επειδή προσάραξαν ως σε ύφαλους επάνω στις αιρετικές δολοπλοκίες, βυθίστηκαν αύτανδροι, άλλοι εξ αυτών, οι οποίοι δεν θέλουν να ακολουθήσουν τον Σωτήρα στο πάθος, αφού παρέλαβαν την διακυβέρνηση της Εκκλησίας, ναυάγησαν ως προς την πίστη. Οι ταραχές επίσης, οι οποίες προέρχονται από τους πολιτικούς άρχοντες δεν συνταράζουν τους λαούς σφοδρότερα κάθε καταιγίδας; Θλιβερό και σκυθρωπό σκοτάδι όντως έχει καλύψει τις Εκκλησίες, διότι οι λαμπτήρες του κόσμου, τους οποίους τοποθέτησε ο Θεός για να φωτίζουν τις ψυχές των λαών έχουν εκδιωχθεί. Ενώ ήδη υπάρχει ο φόβος να διαλυθεί το παν, η υπερβολική μεταξύ τους φιλονικία δεν αφήνει να αντιληφθούν τον κίνδυνο. Υπολογίζεται περισσότερο η προσωπική βλάβη από τον κοινό και γενικό πόλεμο, η επικράτηση επί των αντιπάλων είναι ο στόχος και όχι το κοινό καλό, προτιμάται η άμεση ικανοποίηση του εγωισμού από τις αμοιβές, οι οποίες θα δοθούν αργότερα. Δια τούτο όλοι ανεξαιρέτως, με οποιονδήποτε τρόπο μπορεί ο καθένας, σηκώνουν τα φονικά χέρια και χτυπούν ο ένας τον άλλον. Κάποια τραχιά κραυγή από τις αντιλογίες αυτών οι οποίοι αντιμάχονται αλλήλους, και μια ακατανόητη βοή, και ένας δυσδιάκριτος ήχος από τους ακατάπαυστους θορύβους, έχουν γεμίσει σχεδόν όλη την Εκκλησία, και η ευσεβής δογματική διδασκαλία διαστρέφεται από τις ακρότητες, τις υπερβολές και από τις ελλείψεις. Διότι άλλοι μεν με το να συγχέουν τα πρόσωπα της Αγίας Τριάδας οδηγούνται στον Ιουδαϊσμό, άλλοι δε με το να δέχονται αντίθεση των φύσεων οδηγούνται στον Ελληνισμό. Ούτε η θεόπνευστη Γραφή αρκεί για να τους συμβιβάσει, ούτε οι αποστολικές παραδόσεις να τους οδηγήσουν στην συμφιλίωση. Μία μόνο είναι η προϋπόθεση της φιλίας. Το να μιλήσει κανείς κολακευτικά. Για την δημιουργία έχθρας είναι αρκετό το να μη συμφωνεί κανείς προς την γνώμη του άλλου. Η ομοιότητα του σφάλματος προκαλεί εμπιστοσύνη για την συμμετοχή στην ανταρσία περισσότερο από κάθε είδους συνωμοσία. Θεολόγος είναι ο οποιοσδήποτε, έστω και αν η ψυχή του είναι στιγματισμένη από αναρίθμητες κηλίδες. Γι' αυτό αυτοχειροτόνητα πρόσωπα και επιδιώκοντα με παν μέσον την κατάληψη της εξουσίας έχουν αναλάβει την διοίκηση της Εκκλησίας, αφού αγνόησαν την οικονομία του Αγίου Πνεύματος. Και ενώ οι Ευαγγελικοί θεσμοί βρίσκονται λόγω της αταξίας σε παντελή σύγχυση, υπάρχει απερίγραπτη σπουδή για τα αξιώματα, και ο καθένας εξ αυτών οι οποίοι θέλουν να να επιδειχθούν αγωνίζεται να ανέλθη ο ίδιος στο αξίωμα. Φοβερή αναρχία λόγω αυτής της φιλαρχίας επικρατεί μεταξύ των λαών. Για τούτο οι συστάσεις των υπεύθυνων αποβαίνουν ανωφελείς και χωρίς αποτέλεσμα, διότι ο καθένας σκέπτεται ότι πρέπει όχι να υπακούει σε άλλους, αλλά να εξουσιάζει αυτός άλλους, λόγω του εκ της αμάθειας εγωισμού.
Για τούτο θεώρησα ότι είναι προτιμότερο να μην μιλήσω αλλά να σιωπήσω, διότι μέσα σε τόσους θορύβους δεν είναι δυνατόν να εισακουστεί η φωνή ουδενός ανθρώπου. Διότι αν είναι αληθείς οι λόγοι του Εκκλησιαστή "οι λόγοι των σοφών ακούγονται όταν επικρατεί ησυχία", δεν θα άρμοζε καθόλου στην παρούσα κατάσταση να μιλήσω περί αυτών. Ενθυμούμαι ακόμη και το προφητικό εκείνο λόγιο, ότι "ο συνετός θα σιωπήσει κατά τον καιρό εκείνο, διότι ο καιρός είναι πονηρός" Αμώς 5, 13). Και είναι όντως πονηρός, διότι άλλοι φροντίζουν να πέσει κανείς κάτω, άλλοι χοροπηδούν γύρω από αυτόν που έπεσε, άλλοι επικροτούν την πτώση, και δεν υπάρχει κάποιος που από συμπάθεια θα δώσει το χέρι του για να σηκωθεί αυτός που γονάτισε από το βάρος (Έξ. 23,5). Τώρα όμως δεν ισχύουν τα ίδια. Γιατί; Διότι γενικώς ψυχράθηκε η αγάπη, εξαφανίστηκε η σύμπνοια μεταξύ των αδελφών, το όνομα της ομόνοιας δεν είναι καν γνωστό. Χάθηκαν οι εξ αγάπης νουθεσίες, πουθενά δεν υπάρχει χριστιανική συμπάθεια, πουθενά δεν χύνεται ένα δάκρυ συμπαθείας. Δεν υπάρχει αυτός που θα στηρίξει τον ασθενή στην πίστη, αλλά έχει ανάψει τόσο μίσος μεταξύ των συμπολιτών, ώστε ο καθένας να χαίρεται περισσότερο για την συμφορά του πλησίον παρά για τα δικά του επιτεύγματα. Όπως συμβαίνει με τις επιδημίες, όπου και όσοι προσέχουν με πολλή ακρίβεια, την δίαιτα υποφέρουν εξίσου προς τους άλλους, επειδή λόγω της συναναστροφής προς τους ασθενείς ασθενούν και αυτοί, έτσι και τώρα εξομοιωθήκαμε όλοι μεταξύ μας, διότι η φιλονικία που ως επιδημία κατέλαβε τις ψυχές μας, μας οδήγησε στο να φροντίζουμε για το κακό. Για τούτο στις θέσεις των δικαστών κάθονται πρόσωπα χωρίς έλεος μεν και σκληρά για όσους σφάλλουν, ενώ υπάρχουν από την άλλη πλευρά κριτές αγνώμονες που δυσμενώς αντιμετωπίζουν τα κατορθώματα. Έχει στερεωθεί, όπως φαίνεται, το κακό τόσο πολύ, ώστε γίναμε αλογότεροι και από τα άλογα ζώα. Διότι εκείνα συγκροτούν μιαν αγέλη ειρηνική μεταξύ τους, σε μας όμως ο φοβερός αυτός πόλεμος έχει ξεσπάσει εναντίον των ομοφύλων μας.
Γι' όλους αυτούς τους λόγους έπρεπε να σιωπήσω. Από την αντίθετη όμως πλευρά με είλκυε η αγάπη, η οποία δεν ζητά το δικό της συμφέρον και απαιτεί να υπερνικά κανείς όλες τις δυσκολίες των καιρών και των πραγμάτων. Μας δίδαξαν και οι ριφθέντες στην βαβυλωνία κάμινο παίδες ότι και αν δεν υπάρχει κανείς σύμμαχος της ευσέβειας, πρέπει να επιτελεί κανείς μόνος το καθήκον. Αυτοί λοιπόν μέσα από την φλόγα της καμίνου υμνούσαν τον Θεό, χωρίς να υπολογίζουν το πλήθος των ασεβών, αλλά οι τρεις τους ήταν αρκετοί για να στηριχτούν μεταξύ τους. Για τούτο ούτε εμάς μας φόβισε το πλήθος των αντιπάλων, αλλά αφού στηρίξαμε την ελπίδα στην βοήθεια του Αγίου Πνεύματος. διακηρύξαμε με πολλή παρρησία την αλήθεια. Θα ήταν άλλωστε το πιο παράλογο από όλα, αν αυτοί μεν που βλασφημούν το Πνεύμα, εξαγγέλλουν με τόσο θράσος και ευκολία την ασέβεια τους, εμείς που έχουμε τέτοιον σύμμαχο, και συνήγορο διστάζουμε να υπηρετήσουμε την διδασκαλία, η οποίας έφτασε μέχρι εμάς από την παράδοση των πατέρων, διασωθείσα δια της μνήμης από γενεάς εις γενεάν. Επιπλέον ενίσχυσε την διάθεση μας αυτήν και η φλόγα της ειλικρινούς σου αγάπης και η σοβαρότητα και η πραότητα του χαρακτήρα σου, τα οποία ήταν εγγύηση ότι δεν πρόκειται να γίνουν γνωστά σε πολλούς όσα θα γράφονταν. Όχι διότι ήταν άξια να αποκρυφτούν, αλλά διότι δεν έπρεπε να ριχτούν τα μαργαριτάρια στους χοίρους.
Αυτά εγώ είχα να πω. Για εσένα όμως, αν μεν είναι αρκετά όσα έχουν λεχθεί, ας μην γίνεται πλέον λόγος γι' αυτό το θέμα. Αν όμως σου φανούν ελλιπή, δεν θα με πειράξει να ασχοληθείς φιλοπόνως με την έρευνα και για ερωτήσεις όχι εριστικής να συμπληρώσεις την περί του θέματος γνώση. Εύχομαι να βοηθήσει ο Κύριος είτε μέσω εμού είτε δια άλλων να συμπληρωθούν τα ελλείποντα δια της γνώσης, η οποία δίνεται από το Πνεύμα στους αντάξιους των δωρεών αυτού.
(Μεγάλου Βασιλείου, ΕΠΕ Τόμος 10ος)
