Ο ΤΡΑΝΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΔΙΑΤΡΑΝΩΝΕΙ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΙΕΡΕΜΙΟΥ ΤΟΥ ΤΡΑΝΟΥ 
ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΚΙΕΒΟΥ ΜΙΧΑΗΛ (4-5-1591)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΑΙ  ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 

ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ

Ιερεμίας με το έλεος του Θεού αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως νέας Ρώμης και οικουμενικὸς πατριάρχης.

Ιερώτατε μητροπολίτη Κιέβου, υπέρτιμε και έξαρχε Γαλίτζης και μικράς Ρωσίας, εν Αγίω Πνεύματι αγαπητὲ αδελφὲ και συλλειτουργὲ της μετριότητος μας, και θεοφιλέστατοι επίσκοποι, εντιμότατοι κληρικοὶ, ευλαβέστατοι ιερείς, χρησιμότατοι άρχοντες, και όλος ο χριστώνυμος λαός του Κυρίου, είθε η χάρη και η ειρήνη και το έλεος του Θεού Παντοκράτορα καi Κυρίου Ιησού Χριστού να υπάρχει σε εσάς.

Γνωρίζετε όλοι καλά, ότι ενώ ήμουν στην Μόσχα, δέχτηκε η μετριότητα μου τίμιο γράμμα από τον ελλογιμότατο Κρουσίου από την Τυβίγγη, το οποίο μου έφεραν κάποιοι φίλοι, με το οποίο διαπίστωσα, ότι έχει την ίδια εύνοια και αγάπη, την οποία είχε και πριν σε εμάς, καὶ τώρα εξακολουθεί. Εάν αυτός δεν είχε την αγαθή πρόθεση, δεν θα μας έγραφε την ψευδή και πλαστή φήμη του "καλού και αγαθού” ιησουίτη, την οποία εξαπέλυσε εναντίον μας σχετικά με τη παράλογη αλλαγή του νέου ημερολογίου, η οποία δεν έπρεπε να γίνει αλλά με πολλά ψεύδη, που συνέρραψε στα ίδια μέρη και παντού χωρίς ντροπή τα διαφήμισε [1], έτσι (ο Κρούσιος) έσπευσε να μας ενημερώσει. Και αυτά αποτελούν δεύτερη απολογία, ή καλύτερα να πούμε συγκατάθεση για όποιον δεν γνωρίζει, όπως αυτός ο κήρυκας που καταψεύδεται και λέει απεριόριστα ψεύδη.

Τo σάπιο δέντρο από τον καρπό γνωρίζεται, και ο πονηρὸς παρόμοια από τον πονηρό θησαυρό, όπως και το αντίθετο (συμβαίνει) σύμφωνα με την του Κυρίου φωνή. Και αυτό καθόλου δεν είναι θαυμαστὸ, επειδή και των δαιμόνων είναι χαρακτηριστικό, όποτε θέλουν να κακοποιήσουν κάποιους, ή μεταβάλλονται σε σχήμα αγγέλου, ή και μέσω ανθρώπων το πράττουν αυτό, όπως έγινε με τον αρχισυνάγωγο. Εάν λοιπόν άτοπες καινοτομίες, και βλάσφημες παραβάσεις, και ζιζάνια, όχι τυχαία, διασπείρουν κατά της του Χριστού Εκκλησίας κάθε μέρα και δεν φρίττουν, αλλὰ (τολμούν) να προσάπτουν στην ίδια την αλήθεια, το Θείο Πνεύμα, με παραχάραξη, ξένη και αλλότρια φωνὴ και μήτε θέλουν να πειθαρχήσουν στις αποφάσεις των Αγίων και Οικουμενικών Συνόδων, ούτε σκέφτονται καθόλου το ανάθεμα που η τρίτη (Οικουμενική Σύνοδος) επιβάλλει σε αυτούς που τολμούν να προσθέσουν ή να αφαιρέσουν κάτι στο άγιο Σύμβολο της ευσεβής και ορθής μας πίστης, αλλὰ σήκωσαν κάθε πέτρα και κινούν απαύστως, κατὰ την παροιμία, για να δημιουργήσουν το μοχθηρὸ και άθεσμον θέλημα τους, πόσο μάλλον για μένα οι δεινοὶ σοφιστές και της αληθείας εχθροὶ θα μπορούσαν να λένε αλήθεια.

Πιστεύω ότι δ αυτοί που συναντήθηκαν και συνομίλησαν με αυτούς για τέτοιου είδους υπόθεση δεν αγνοούν, για να το πούμε ξεκάθαρα, ότι αυτά αφορούν τα ορθά δόγματα της πίστης μας. Έχουν από την κεφαλή τους την αρχή να συκοφαντούν και να ψεύδονται, όπως η κληρονομιά που χαρίστηκε από τον πατέρα τους, την οποία (συνήθεια) χρησιμοποίησαν πρόσφατα όχι μόνον εναντίον μου, αλλὰ και παλαιότερα δεν σταμάτησαν να σπέρνουν ενάντια σε όσους ομολογούν την αλήθεια. Εμείς δεν συνηθίσαμε να τρέφουμε τέτοιο θηρίο διότι είμαστε μαθητές των ψαράδων (Αποστόλων). Αλλά ούτε εκείνα, τα οποία πριν ως άχρηστα εξουθενώσαμε με την σκέψη μας, δεν τα ανεχτούμε πάλι ως ορθά. Εάν λοιπόν αμέσως πλανώμενοι αντιποιούμαστε, όπως όπως εκείνος ο μιαρός ιησουΐτης, ή για να πούμε καλύτερα "αντιχρίστης" αποφάσισε δόλια, όχι μόνο προς τους αντιμέτωπους του πρώτου ψόγου, για τον οποίο εγγράφως εκδώσαμε κατὰ του ρηθέντος ημερολογίου, επιθυμώντας την αλήθεια, αλλὰ και το γνωμάτευμα του φιλοσόφου θα έβρισκε τόπο εναντίον μας, το λεγόμενο, καθώς αυτός ο άνθρωπος που επαινεί και ψεγάζει το ίδιο δεν είναι αγαθός. Πράγμα που απεύχομαι.

Όμως η αλήθεια είναι αυτή. Το έτος 1582, μήνα Ιούλιο και ινδικτίωνος 11, κάποιος άνθρωπός στάλθηκε προς εμὰς παρὰ τον αιδεσιμότατο πάπα Γρηγόριο, φέρων μαζί του τίμιο γράμμα εκείνου, στο οποίο μας έγραφε φιλικά για το νέο ημερολόγιο να το αναθεωρήσουμε κατόπιν σκέψεως, και εάν μας φανεί αρεστὸ, να το επικυρώσουμε και να το μεταδώσουμε προς επικράτηση σε όλες τις ενορίες της Ανατολικής Εκκλησίας,

Εμείς όμως αφού καλώς συσκεφθήκαμε για αυτό, ως αυτό που υπήρχε σε μας, αφού το συγκρίναμε, όχι μόνο με το αληθινό πασχάλιο, το οποίο οι θεοφόροι πατέρες πανσόφως θέσπισαν και εξέδωσαν για την Καθολική Εκκλησία, αλλὰ και σύμφωνα με τους ειδικούς στην επιστήμη των αστρονόμων, τον μέγα Πτολεμαίο και άλλους, βρέθηκε εσφαλμένο και καθόλου να μην συνάδει με την κοινή πίστη της Εκκλησίας.

Αλλιώς, όπως φαίνεται, εκείνος σχεδίαζε τα πράγματα, και αλλιώς οι γνώμες των θεοφόρων πατέρων. Λοιπόν και σε μας τους δύο δεν μας φάνηκε αρεστό, από τη μία, ότι όποτε εκείνος με τους σοφιστές που τον περιβάλλουν αρχίζουν να σχεδιάζουν για αυτό, καθόλου δεν μας χρειαζόταν για συμβούλους. Δεύτερον ότι εμείς την ορθή πίστη των Πατέρων, που αφορά το πασχάλιο μας την παρέδωσαν με θεϊκή έμφαση διότι θεώρησαν καλύτερη ως αληθή και άπταιστη και ως πάντοτε ίδια (αναλλοίωτη), (ενώ) αυτή του νέου ημερολογίου ως εσφαλμένη και αυτήν λοιπόν μακριά μας την αποδιώξαμε. Τώρα, αν και φορτικώς ενημερώνουμε τους αναγνώστες την παρούσα γραφὴ μου κατά την ποσὸτητα, αλλά όμως έπρεπε να είναι η γραφή πιο αυστηρή κατά των συκοφαντών, όπως ο θεσμός τις συκοφαντίας επιβάλλει, όμως παραιτούμαστε χάριν της ευσέβειας.

Γι' αυτό κι από τώρα σας ενημερώνουμε να μην ακούτε τους ψευδεπιπλάστους και μυθώδεις λόγους των ιησουϊτών που θέλουν να σας εξαπατήσουν μέσω της φιλοσοφίας και της νέας απάτης τους, όχι μόνο για το ψευδεπίπλαστο νέο ημερολόγιο, όπως είπαμε, αλλὰ και για τις υπόλοιπες καινοτομίες τους για να μην βρεθείτε με την μερίδα αυτών κι εσείς. Τον αιρετικό μας λέει ο θείος Παύλος μετά την πρώτη και δεύτερη ομιλία να τον αφήνεις (στην πλάνη του). Ώστε και η χάρη του Θεού να είναι άπειρη και η ευχὴ και η ευλογία της μετριότητάς μας να είναι με την ιερότητα σας καθώς και με τους θεοφιλέστάτους επισκόπους και τους λοιπούς χριστιανούς. Αμήν.

Κατά μήνα Μάιο και ινδικτίωνα 4ο.

[1] Και με την επιστολή αυτή (είχε προηγηθεί ακόμη μία προς τους Γερμανούς προτεστάντες) ο Ιερεμίας καταγγέλλει ως πλαστή την φήμη του διαβόητου Ιησουΐτη Αντώνιου Ποσσεβίνο (Antonio Possevino) ότι δήθεν αποδέχτηκε το Γρηγοριανό ημερολόγιο.

ΠΗΓΗ: ΔΙΠΛΟΥΣ ΠΕΛΕΚΥΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΑΝΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ" κ. Νικολάου Μάννη.

ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ

Ἱερεμίας ἐλέῳ Θεοῦ ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως νέας Ῥώμης καὶ οἰκουμενικὸς πατριάρχης.

Ἱερώτατε μητροπολῖτα Κυέβου, ὑπέρτιμε καὶ ἔξαρχε Γαλίτζης καὶ μικρᾶς Ῥωσίας, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀγαπητὲ ἀδελφὲ καὶ συλλειτουργὲ τῆς ἡμῶν μετριότητος, και θεοφιλέστατοι ἐπίσκοποι, ἐντιμότατοι κληρικοὶ, εὐλαβέστατοι ἱερεῖς, χρησιμώτατοι ἄρχοντες, καὶ ἅπας ὁ τοῦ Κυρίου χριστώνυμος λαός, χάρις εἴη ὑμῖν καὶ εἰρήνη καὶ ἔλεος ἀπὸ Θεοῦ Παντοκράτορος καὶ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. 

Καλῶς οἴδατε πάντες, ὅτι ὄντος μου ἐν Μοσχοβίᾳ, γράμμα τίμιον ἐδέξατο ἡ μετριότης ἡμῶν τοῦ ἐλλογιμωτάτου Κρουσίου Τυβιγγῆθεν, ὅπερ μοι τινὲς τῶν φίλων ἐκομίσαντο, δι’ οὗ ἔγνων, ὅτι τὴν αὐτὴν εὔνοιαν καὶ ἀγάπην, ἥνπερ καὶ πρότερον εἶχε πρὸς ἡμᾶς, καὶ νῦν ἔχει. Εἰ γὰρ μὴ οὕτως ἐτύγχανε ὤν, οὐκ ἂν ἔγραψε τὴν ψευδεπίπλαστον φήμην τοῦ καλοῦ κἀγαθοῦ ἰησουΐτου, ἣν καθ’ ἡμῶν περὶ τοῦ παραλόγου γενομένου νέου καλανδαρίου, ὅπερ μὴ ὤφειλε γενέσθαι πολλῶν ἕνεκα ψευδῶν, συῤῥάψας ἐν τοῖς αὐτόθι μέρεσι καὶ πανταχοῦ ἀναιδῶς διεφήμισε [1], δηλῶσαι ἡμῖν ἔσπευσε. Καὶ ταῦτα περὶ δευτέρας ἀπολογίας, ἢ μᾶλλον εἰπεῖν συγκαταθέσεως τὸ παράπαν εἴδησιν μὴ ἔχοντα, ὡς αὐτὸς ὁ του ψεύδους καταγγελεὺς καταψευσάμενος καὶ λυττήσας ἐφθέγξατο. Τὸ γὰρ σαπρὸν δένδρον ἐκ τοῦ καρποῦ γινώσκεται, καὶ ὁ πονηρὸς ὁμοὶ ὡς ἐκ τοῦ πονηροῦ θησαυροῦ, ὥσπερ καὶ τοὐναντίον κατὰ τὴν Κυριακὴν φωνήν. Καὶ τοῦτο οὐδὲν θαυμαστὸν, ἐπεὶ καὶ τῶν δαιμόνων ἴδιόν ἐστιν, ὁπόταν κακῶσαί τινας βούλωνται, ἢ εἰς σχῆμα ἀγγέλου μεταβάλλονται, ἢ δι’ ἀνθρώπου τοῦτο πράττουσιν, ὡς καὶ ἐπὶ τοῦ ἀρχισυναγώγου ἐγένετο. Εἰ γὰρ καινοτομίας ἀτόπους, καὶ παραβάσεις βλασφήμους, καὶ ζηζάνια (sic) οὐ τὰ τυχόντα κατὰ τῆς τοῦ Χριστοῦ ἐκκλησίας διασπείρειν καθ’ ἑκάστην οὐ φρίττουσιν, ἀλλὰ καὶ αὐτὴν τὴν ἀλήθειαν παραχαράκτην, ξένην καὶ ἀλλοτρίαν φωνὴν τῷ θείῳ πνεύματι προσάπτουσι, καὶ μήτε ταῖς τῶν ἁγίων καὶ οἰκουμενικῶν συνόδων ἀποφάσεσι πειθαρχεῖν ἐθέλουσιν, οὔτε μὴν ἀναθέματι, ᾧ ἡ τρίτη καθυποβάλλει τοὺς τολμῶντας προσθεῖναί τι ἢ ἀφαιρεῖν παρὰ τῷ ἁγίῳ συμβόλῳ τῆς εὐσεβοῦς καὶ ὀρθῆς ἡμῶν πίστεως εἰς νοῦν τελείως λαμβάνουσι, ἀλλὰ πάντα λίθον ἐκίνησαν καὶ κινοῦσι, κατὰ τὴν παροιμίαν, στῆσαι τὸ μοχθηρὸν καὶ ἄθεσμον αὐτῶν θέλημα οὐ παύονται, πόσῳ γε μᾶλλον περὶ ἐμοῦ οἱ δεινοὶ σοφισταὶ καὶ τῆς ἀληθείας ἐχθροὶ ἀληθεύειν δυνήσονται. Οἶμαι δὲ καὶ τοὺς εἰς λόγους μετ’ αὐτῶν συνελθόντας ἐν οἳα δή τινι ὑποθέσει, ἢ οἰκειότερον εἰπεῖν, περὶ ὀρθῶν δογμάτων τῆς ἡμῶν πίστεως, τοῦτο οὐκ ἀγνοεῖν. Ἄνωθεν γὰρ ἐν αὐτοῖς τὸ συκοφαντεῖν τε καὶ ψεύδεσθαι, οἷά τις κλῆρος παρὰ τοῦ πατρὸς αὐτῶν κεχάρισται, ὅπερ οὐ μόνον κατ’ ἐμοῦ τοῦτ’ ἐνάγχως χρησάμενοι, ἀλλὰ καὶ πάλαι κατὰ πάντων τῶν τὴν ἀλήθειαν φθεγξαμένων κατέσπειρειν οὐ διέλιπον. Ἡμεῖς δ’ οὐκ εἰώθαμεν τρέφειν τὸ τοιοῦτον θηρίον, ἁλιέων γάρ ἐσμεν μαθηταί. Ἀλλ’ οὐδ’ ἐκεῖνα, ἅπερ πρότερον ὡς ἀχρεῖα μετὰ σκέψεως ἐξουθενήσαμεν, πάλιν ὡς εὔχρηστα ἀνθεξόμεθα. Εἰ γὰρ τοῦτ’ αὖθις ἀντιποιεῖσθαι ἁλῶμεν, ὡς ἐκεῖνος ὁ ἐπίτριπτος ἰησουΐτης, ἢ οἰκειότερον εἰπεῖν ἀντιχρίστης δολίως ἀπεφήνατο, οὐ μόνον πρὸς τοὺς ἐντυγχάνοντας τοῦ πρώτου ψόγου, οὗ ἐγγράφως κατὰ τοῦ ῥηθέντος καλανδαρίου ἐξεδώκαμεν, ἀληθεύειν δόξομεν, ἀλλὰ καὶ τὸ τοῦ φιλοσόφου γνωμάτευμα χώραν καθ’ ἡμῶν ἕξει, τὸ φάσκον, ὁ τὸν αὐτὸν ἐπαινῶν καὶ ψέγων ἀνὴρ οὐκ ἀγαθός. Ὅπερ ἀπεύχομαι. Τὸ δ’ ἀληθὲς οὕτως ἔχει. Ἐν τῷ ᾳφπβω΄  ἔτει, μηνὶ ἰουλλίῳ ἰνδικτιῶνος ια΄, ἄνθρωπός τις παρεγένετο πρὸς ἡμὰς παρὰ τοῦ αἰδεσιμωτάτου Γρηγορίου πάπου (sic), φέρων καὶ μεθ’ ἑαυτοῦ γράμμα τίμιον ἐκείνου, ἐν ὢ καὶ περὶ τοῦ νέου καλανδαρίου φιλικῶς ἡμῖν ἔγραφε θεωρῆσαι αὐτὸ μετὰ σκέψεως, καὶ εἰ ἀρεστὸν ἡμῖν δόξῃ, κυρῶσαι τοῦτο καὶ μεταδοῦναι κατὰ πάσας τὰς ἐνορίας τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας κρατεῖν αὐτό. Ἡμεῖς δὲ καλῶς συνδιασκεψάμενοι περὶ τούτου, ὡς οἷόν τε ἡμῖν ἦν, συγκρίναντες αὐτό, οὐ μόνον μετὰ τοῦ ἀληθοῦς πασχαλίου, ὃ οἱ θεοφόροι πατέρες πανσόφως θεσπίσαντες τῇ Καθολικῇ Ἐκκλησίᾳ ἐξέδωκαν, ἀλλὰ καὶ κατὰ τοὺς τὴν ἐπιστήμην τὴν ἀστροθεάμονα δεινούς, τὸν μέγαν Πτολεμαῖον καὶ ἄλλους, ἐσφαλμένον εὕρηται, μηδόλως συνάδον τῇ τῆς ἐκκλησίας κοινῇ δόξῃ. Ἄλλως γὰρ ὡς φαίνεται ἐκεῖνος ἐσκόπει τὰ πράγματα, καὶ ἄλλως αἱ τῶν θεοφόρων πατέρων γνῶμαι. Τοίνυν καὶ ἡμῖν δυοῖν ἕνεκα οὐκ ἀρεστὸν ἔδοξεν, ἓν μέν, ὅτι ὁπότ’ ἐκεῖνος μετὰ τῶν περὶ αὐτὸν σοφιστῶν τὰ περὶ τούτου σκοπεῖν ἤρξατο, οὐδόλως ἡμᾶς συμβούλους ἐχρήσαντο. Δεύτερον δ’ ὅτι ἡμεῖς τὴν τῶν Πατέρων ὀρθὴν πίστιν, ἢν περὶ τοῦ πασχαλίου ἐχρησμοδότησαν θείᾳ ἐμφάσει κρείττω ἡγησάμενοι ὡς ἀληθῆ καὶ ἄπταιστον καὶ ἀεὶ ὡσαύτως διαμένουσαν, τὴν δὲ τοῦ νέου καλανδαρίου ὡς ἐσφαλμένην καὶ οὐτιδανὴν μακρὰν ἀφ’ ἡμῶν ἀπεσκορακίσαμεν. Πλὴν εἰ καὶ φορτικῶς δόξομεν τοῖς ἐντευξομένοις τὴν παροῦσαν μου γραφὴν  κατὰ τὸ ποσὸν, ἀλλ’ οὖν γε κατὰ τὸ ποιόν πλέον αὐστηρότερον ἔδει κατὰ τῶν συκοφαντῶν γράψαι, ὡς ὁ περὶ τῆς συκοφαντίας θεσμὸς βούλεται, ὅπερ διὰ τὸ αἰδεσιμώτερον παρητησάμεθα. Διὰ τοῦτο ἀπὸ τοῦ νῦν δίδομι καὶ ὑμῖν εἴδησιν μὴ ἐπακούειν τοὺς ψευδεπιπλάστους καὶ μυθώδεις λόγους τῶν ἰησουϊτῶν τῶν βουλομένων ἀπατᾶν ὑμᾶς διὰ τῆς φιλοσοφίας καὶ καινῆς ἀπάτης αὐτῶν, οὐ μόνον περὶ τοῦ ψευδεπιπλάστου νέου καλενδαρίου, ὡς εἴρηται, ἀλλὰ καὶ περὶ τῶν λοιπῶν καινοτομιῶν αὐτῶν, ἵνα μὴ ὑποκελισθῆτε καὶ ὑμεῖς ὑπ’ αὐτῶν. Αἱρετικόν γάρ φησιν ὁ θεῖος Παῦλος μετά πρώτην καί δευτέραν ομιλίαν παραιτοῦ. Ἵνα καὶ ἡ τοῦ Θεοῦ χάρις καὶ τὸ ἄπειρον καὶ ἡ ευχὴ καὶ ἡ εὐλογία τῆς ἡμῶν μετριότητος εἴη μετὰ τῆς σῆς ἱερότητος σὺν τοῖς θεοφιλεστάτοις έπισκόποις καῖ τοῖς λοιποῖς χριστιανοῖς. Ἀμήν.

Ἐν μηνὶ μαΐῳ ἰνδικτιῶνος δ΄.