ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΜΕΛΕΤΙΟΥ ΠΗΓA
ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΑΓΚΕΛΑΡΙΟ ΤΗΣ ΠΟΛΩΝΟ-ΛΙΘΟΥΑΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΑΝΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ (1598)
ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Τῷ λαμπροτάτῳ ἄρχοντι καὶ μέγᾳ καγγελαρίῳ Ἰωάννῃ Ζαμοσκήνῳ, σὺν τοῖς μεγαλοπρεπεστάτοις Ἄρχουσι τῆς ὑπερφυοῦς Συγκλήτου τῆς ὑψηλοτάτης Κορώνας Πολωνίας, υἱοῖς ἐν Κυρίῳ περιποθήτοις, χάριν, ἔλεος καὶ εἰρήνην παρὰ τοῦ Κυρίου καὶ Θεού καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ποιμαίνειν ἐτάχθημεν παρὰ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Θεοῦ οἱ ἀμαρτωλοὶ ἡμεῖς, καὶ δὴ καὶ ποιμαίνομεν τὰ τοῦ Χριστοῦ πρόβατα, κατὰ τὴν παρ’ αὐτοῦ τοῦ Σωτῆρος χορηγηθεῖσαν ἡμῖν καὶ ἰσχῦν καὶ σύνεσιν εἰς σωτηρίαν κοινὴν τῶν ψυχῶν ἡμῶν, εἰς εὐστάθειαν τῶν Ἐκκλησιῶν, εἰς εἰρήνην τοῦ σύμπαντος κόσμου. Διὸ καὶ πρὸς ὑμᾶς ἐπιστέλλομεν, ἐκλαμπρότατοι ἄρχοντες καὶ πᾶσα ἡ ὑπερφυὴς Σύγκλητος, καθὰ δὴ καὶ πρὸς τὸν Γαληνότατον Βασιλέα, ὦ τέκνα τῆς ἡμῶν Μετριότητος ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ περιπόθητα, οἱ τὴν τρισόλβιον κατακοσμοῦντες ἀρχὴν τῆς εὐδαιμονεστάτης Πολωνίας δικαιοσύνῃ τε καὶ τῇ ἄλλῃ ἀρετῇ. Τῶν δὲ ἡμετέρων γραμμάτων ἡ ταραχὴ καὶ στάσις ἡ κατὰ τὴν ὑμετέραν ἀρχὴν πρὸ πολλοῦ μὲν ἠργμένη, νῦν δ’ εἰς ὔψος ἠρμένη, γέγονεν ὑπόθεσις• ἐξ οὗ γὰρ ἐξεδόθη τὸ Καλενδάριον τὸ Γρηγοριανὸν ἄλλο οἷον μῆλον ἔριδος τὴν οἰκουμένην ἐτάραξε καὶ χειμὼν τις αἰφνίδιος κατέλαβε τὴν ὑπ’ οὐρανὸν• φθάσας καὶ εἰς Σαυρομάτας τὸ κακὸν, τὴν τῆς ὑψηλοτάτης Κορώνας ἀρχὴν οὐ μετρίως παρηνώχλησε καὶ παρενοχλεῖ. Τῆς γὰρ Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας τοὺς μαθητάς, τοὺς Γραικούς φημι τοὺς ὑπὸ τὸ ὑμέτερον διαιτωμένους κράτος, παρ’ οἷς αἰ τῶν Πατέρων Ἀντολικῶν τε καὶ Δυτικῶν παραδόσεις καὶ δόγματα οὕτω κρατεῖται ὁλοψύχως, ὥστε μηδένα νεωτερισμὸν, οὐδεμίαν καινοτομίαν ὅλως ἀνέχεσθαι τῇ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίᾳ παρ’ οὐτινοσοῦν εἰσαχθῆναι• λύμη γὰρ τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ νεωτερισμοὶ καὶ καινοτομίαι τυγχάνουσιν οὖσαι• δικαίως καὶ τοῖς Πατράσιν ἐπ’ ἀναθέματι συνοδικῶς ἀπαγορεύεται καὶ τοῖς ἡμετέροις εὐσεβῶς μάλα ἀποδιοπομποῦνται. Τούτους ἐκβιάζοντές τινες τῶν πατρῴων ἐκστῆναι δογμάτων τε καὶ παραδόσεων τὴν ὑμετέραν χειμάζουσιν ἀρχὴν• τοῦτο γάρ ἐστιν ὅπερ διώκουσιν οἱ τῆς πρεσβυτέρας Ῥώμης, τοῦτό ἐστι δι’ ὃ καὶ τὴν ἡμετέραν ἀρχὴν ἐκκινοῦσι κατὰ τῶν ἡμετέρων, ἀνατρέψαι τὰ τῆς ἐλευθερίας τῶν ὑπηκόων φιλοτιμούμενοι παρὰ θεσμὸν εὐαγγελικόν, ὃς ἑκουσίως οὐκ ἀκουσίως βούλεται κηρύττεσθαι, καὶ παρὰ θεσμὸν τῆς ὑμετέρας βασιλείας, ἥτις ὅρκῳ πιστοῦται φυλάττειν τὰ τῶν ὑπηκόων προνόμια. Τρισσῶς οὖν ἡμᾶς (λέγω γὰρ ἡμᾶς τοὺς ἡμετέρους ἀδελφούς, τοὺς ὑπὸ τὸ κράτος τῆς ἡμῶν βασιλείας διάγοντας), τρισσῶς οὖν ἡμᾶς ἀδικοῦσιν οἱ καθ’ ἡμῶν τὴν ὑμετέραν ἐκκινοῦντες ἐυστάθειαν• τὸ μέν, ὅτι διδασκαλίας ἀπάγειν εὐαγγελικῆς ἀγωνίζονται, μὴ προσιομένης τὸ βίαιον• τὸ δε ὅτι πατρικῆς νομοθεσίας καὶ ὅρων πατρῴων φιλονεικοῦσιν ἀποσπᾶσασθαι, κολαζόντων τὴν ἀποστασίαν ἀναθέματι• τρίτον, ὅτι καὶ προνομίων τὴν καθαίρεσιν οἰκοδομοῦσι παρ’ ὑμῖν καὶ τῷ γαληνοτάτῳ βασιλεῖ τὰ προνόμια τῶν ὑπηκόων ἀπαρασάλευτα φυλάττειν μεθ’ ὅρκων ὑπισχνουμένοις. Περὶ τούτου οὖν ὑμῶν τὴν λαμπρότητα διὰ γραμμάτων ἠξιώσαμεν, ὥστε μὴ ἀποτυχεῖν ἡμᾶς ἢ φιλανθρωπίας παρὰ ἄρχουσιν ἐπιεικίας ἀντεχομένοις, ἢ δικαιοσύνης πρὸς κριτῶν δικαιοτάτων• έπιστέλλομεν δὲ λατινιστί• χάριτι γὰρ Θεοῦ τὰ τῆς γλώττης ἐπιστάμεθα τῆς λατινικῆς• ἀλλὰ καὶ τοὺς ἡμετέρους λόγους καὶ τὴν καθ’ ἡμᾶς άξίωσιν βουλόμεθα χωρὶς ἑρμηνέως, αὐτηκόους δ’ ὑμᾶς καὶ δεχομένους καὶ ἀκούοντας μὴ ἄπρακτον ἐκπέμπειν, πραῧναι δὲ μᾶλλον τὰς καθ’ ἡμῶν ἐπηρείας, ἐᾶσαί τε τοῖς κόλποις ἡμᾶς τοῖς τῶν πατέρων ἐφησυχάζειν, ἡμᾶς τοὺς παντοδαπὰς ὑφισταμένους ταλαιπωρίας τῆς τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ ὀρθοδόξου πίστεως ἕνεκεν• πατέρες γὰρ ἡμῖν καὶ τὰ δόγματα ἃ πιστεύομεν καὶ τὰς παραδόσεις ἃς κατέχομεν ἐδογμάτισάν τε καὶ παρέδωκαν ἐν ἑπτὰ Οίκουμενικαῖς Συνόδοις, ἐξ Ἑῴας τε καὶ Δυσμῶν διαπρέψαντες• ὧν ταῖς εὐπροσδέκτοις ἐντεύξεσι Χριστὸς ὁ Θεὸς φυλάττειεν ὑμῶν τρισόλβιον καὶ πάντοτε θριαμβεύουσαν τὴν ἀρχὴν ἀεὶ βασιλεύουσαν.
͵ζρστ΄.
Από το πόνημα "Διπλούς Πέλεκυς κατά του Γρηγοριανού Ημερολογίου"του κ. Νικ. Μάννη, Αθήνα, 2015.
ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ
Προς τον λαμπρότατο άρχοντα καὶ μέγα καγκελάριο Ιωάννη Ζαμοσκηνό, και τους μεγαλοπρεπέστατους Άρχοντες της θαυμαστής Συγκλήτου της υψηλοτάτης Κορώνας Πολωνίας, υιών εν Κυρίω περιπόθητων, χάρη, έλεος και ειρήνη παρὰ του Κυρίου και Θεού και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού.Εμείς οι αμαρτωλοί ταχθήκαμε να ποιμαίνουμε από τον Σωτήρα μας Θεό, και όντως ποιμαίνουμε τα του Χριστού πρόβατα, κατά την παρά τοῦ Σωτήρος χορηγηθείσα σε εμάς ισχύ και σύνεση προς σωτηρία κοινὴ των ψυχών μας, προς ευστάθεια των Εκκλησιών, προς ειρήνη του σύμπαντος κόσμου. Γι' αυτό και προς εσάς αποστέλλουμε, εκλαμπρότατοι άρχοντες και όλη η υπερφυὴς Σύγκλητος, και προς τον Γαληνότατο Βασιλέα, ω περιπόθητα τέκνα της Μετριότητος μας εν Χριστώ Ιησού, οι κατακοσμούντες την τρισόλβια αρχὴ της ευδαιμονεστάτης Πολωνίας με δικαιοσύνη και κάθε άλλη αρετή. Η ταραχή και η στάση των δικών μας γραμμάτων η οποία ξεκίνησε προ πολλού από την δική σας αρχή, και τώρα στο ύψος ανεβασμένη, έγινε υπόθεση• από τότε λοιπόν που εκδόθηκε το Ημερολόγιο το Γρηγοριανὸ που ως άλλο μήλο της έριδος τάραξε την οικουμένη και χειμώνας αιφνίδιος κατέλαβε την (γη) υπό τον ουρανὸ• και αφού έφτασε στους Σαυρομάτες το κακὸ, παρενώχλησε και παρανοχλεί όχι λίγο την υψηλοτάτη αρχὴ της Κορώνας.
Τους μαθητές της Ανατολικής Εκκλησίας, τους Γραικούς εννοώ που προστατεύονται από το δικό σας κράτος, όπου των Ανατολικῶν αλλά και των Δυτικών Πατέρων οι παραδόσεις και τα δόγματα έτσι τηρούνται ολόψυχα, ώστε κανένα νεωτερισμὸ, ουδεμία καινοτομία ουδόλως να ανέχεστε στην του Χριστού Ἐκκλησία από κανέναν να εισαχθή• αυτοί οι νεωτερισμοί και οι καινοτομίες είναι καταστροφή της Εκκλησίας του Χριστού• δικαίως και από τους Πατέρες με συνοδικό ανάθεμα απαγορεύεται και για τους δικούς μας που είναι ευσεβείς είναι απαράδεκτα ως μίασμα. Κάποιοι εκβιάζουν αυτούς να αποστατήσουν από τις πατρώες παραδόσεις και τα δόγματα και προκαλείται σύγχυση στην εξουσία σας• Αυτό μάλιστα είναι που επιδιώκουν οι (οπαδοί) της πρεσβυτέρας Ρώμης, και προς τούτο κινούνται ενάντια στην αρχή μας και ενάντια στους ημετέρους, να ανατρέψουν την ελευθερία των υπηκόων οι οποίοι φιλοτίμως τηρούν τον ευαγγελικό νόμο, ο οποίος εκούσια και όχι ακούσια πρέπει να κηρύσσεται, και με νόμο της δική σας βασιλείας, η οποία ενόρκως δεσμεύεται να φυλάξει τα προνόμια των υπηκόων.
Τριπλά λοιπόν (αναφέρομαι στους δικούς μας αδελφούς, που βρίσκονται υπό την εξουσία της βασιλείας σας), τριπλά μας αδικούν αυτοί που κινούνται ενάντια στην δική σας (κρατική) ευστάθεια• και από τη μια, αγωνίζονται να κλέψουν την ευαγγελική διδασκαλία, κινούμενοι εχθρικά εναντίον της• και από την άλλη φιλονικούν ενάντια στην πατρική νομοθεσία καὶ στούς πατρώους όρους για να τους αφαιρέσουν, κι ενώ κολάζονται για την αποστασία τους με ανάθεμα• τρίτον, διότι ενεργούν σε εσάς και στον γαληνότατο βασιλέα για την καθαίρεση των προνομίων που οι υπήκοοι σας φυλάνε απαρασάλευτα καθώς με όρκους υποσχέθηκαν.
Σχετικά με αυτούς αξιώσαμε απο την λαμπρότητα σας με γράμματα, ωστε να μην αποτύχουμε της φιλανθρωπίας που ως άμυνα οι άρχοντες έχουν, ή της δικαιοσύνης από δικαιότατους κριτές • σας αποστέλουμε στη λατινική γλώσσα• με την χάρη του Θεου γνωρίζουμε την λατινική,• αλλὰ και τους δικούς μας λόγους και την αξίωση μας θέλουμε χωρίς διερμηνέα, αλλά να ακούσετε τους ίδιους και να μας δεχτείτε και αφού μας ακούσετε να μην φύγουμε άπρακτοι, καταστέλλοντας περισσότερο της εναντίον μας ραδιουργίες, και αφήνοντας μας αναπαυμένους στους πατρικούς κόλπους, εμάς που υφιστάμεθα τόσες και διάφορες ταλαιπωρίες για την ορθόδοξη πίστη του Σωτήρα Χριστού• διότι Πατέρες και τα δόγματα που πιστεύουμε και τις παραδόσεις τις οποίες κατέχουμε εδογμάτισάν σε εμάς και κυρίως παρέδωσαν σε επτὰ Οικουμενικές Συνόδους, που σε Ανατολή και Δύση διάπρεψαν• και με των οποίων τις ευπρόσδεκτες προσευχές ο Χριστὸς ο Θεὸς να σας διαφυλάττει τρισευτυχισμένο και πάντοτε θριαμβεύουσα την εξουσία σας στην βασιλεία.
͵ζρστ΄. (7.106 εννοεί "από Κτίσεως Κόσμου")
